Column: Whisky zonder slok - hoe geur je terugvoert naar herinneringen

Een fles whisky opentrekken is voor de liefhebber nooit zomaar een handeling. Het is alsof je de gordijnen opentrekt en ineens een nieuw landschap ziet. Voor je ook maar één druppel hebt geproefd, gebeurt er al iets magisch: je neus wordt getrakteerd op allerlei mooie aroma’s. Parfum is er niets bij.

Een goede whisky is niet alleen een smaakbom, maar een traktatie voor je neus om U tegen te zeggen. Ze zeggen weleens dat geur belangrijk is op dates en dus bij de liefde, geloof ons: trek deze lijn maar door naar whisky. Zó begint passie.

Zodra je een whisky opentrekt (ook al een traktatie, een plop voor de oren!) ruik je van alles. Denk aan honing, vanille en rijpe perzik. En soms turfrook, leer en zeezout. Dit zijn de momenten waarop je in een paar seconden weet wat je ruikt.

Maar hoe vaak gebeurt het niet dat whisky een raadsel is. Wat ruik je eigenlijk? Het is net een puzzel die je op dat moment oplost. Als een avonturier kruip je terug naar je geurgeheugen om aroma’s op te lossen. Want je kunt niet precies plaatsen wat je ruikt.

Het ene moment denk je aan een kampvuur, het volgende moment aan een reep donkere chocolade of een leren bankstel van vroeger. Dat is de kracht van whisky ruiken: je neus opent de deur naar herinneringen en emoties.

Wat whisky geuren zo bijzonder maakt, is de manier waarop ze ons geheugen activeren. Eén enkele zweem kan je in een split second terugbrengen naar herinneringen waarvan je dacht dat je ze kwijt was. Maar ze liggen ergens prachtig opgeslagen in je geheugen.

Denk aan het strand van je jeugd, een herfstwandeling in het bos, of zelfs de appaeltaart of het toetje van je oma waar je als kind altijd naar uitkeek.

Dat komt doordat geur direct gekoppeld is aan het limbisch systeem, het deel van de hersenen dat herinneringen en emoties aanstuurt. Je proeft whisky dus niet alleen met je mond, maar vooral met je neus én je hart.

Geen wonder dat liefhebbers soms minutenlang met hun glas zitten te walsen zonder een slok te nemen. En je hebt vast weleens gehoord dat iemand zei een hele avond met één glas te kunnen doen. Nu weet je waarom.

Een ander mooi aspect van whisky ruiken: er bestaat geen officiële waarheid. Waar de één abrikoos ruikt, zegt de ander vers gemaaid gras. Misschien haal jij er zelfs drop of pindakaas uit.

En dat is allemaal goed. Je neus vertelt je een eigen verhaal, en juist dat maakt whisky zo persoonlijk.

In een whisky proeverij leiden dit soort ‘waarheden’ en observaties regelmatig tot lachwekkende momenten. De een roept misschien “schoensmeer!”, terwijl een ander zweert bij “bosbessenjam”.

Maar who cares? Dit is toch juist geweldig? Zo blijf je met elkaar in gesprek over whisky en het is géén hogere wiskunde, ook al denken sommigen van wel. Ruiken is dus een feestje en hoe vier je een feestje? Het liefst met zoveel mogelijk mensen.

Proost!