Distilleerderij Donderdag: Graanbranderij De IJsvogel

Deze week in Distilleerderij Donderdag reizen we af naar Arcen. Daar zit namelijk een distilleerderij gevestigd op een plek waar de muren een hele geschiedenis hebben. Graanbranderij De IJsvogel zit namelijk in een watermolen die ooit op het landgoed van een kasteel stond.

Iedereen die wel eens in Arcen is geweest kent de Kasteeltuinen. Het is een toeristische trekpleister met verschillende zones, een minigolfbaan en een flink kasteel dat in de 17e eeuw gebouwd werd op de restanten van een nóg ouder kasteel ‘Het Huys t’ Arssen’. Bij dit landgoed is ook een oude watermolen te vinden: de Wijmarsche Watermolen.

De watermolen was ooit eigendom van Kasteel Arcen en stond ten zuiden van het oorspronkelijke kasteel. Van oorsprong is de molen gebouwd door de Heer van Arcen als dwangmolen. Boeren moesten daar destijds verplicht hun graan malen. Toen de Tweede Wereldoorlog ons land trof kreeg de molen er flink van langs en was er niet veel meer dan een ruïne van over.

De molen werd gerestaureerd en doet sinds 1993 weer dienst als graanmolen. Maar dat is niet het enige waar de watermolen tegenwoordig voor gebruikt wordt.

De Nederlandse distilleerderij De IJsvogel is namelijk in de watermolen te vinden. De IJsvogel is alleen niet ontstaan in de watermolen, maar ongeveer een kilometer verderop. In 1981 startte Toon van de Reek met twee vrienden een stoombierbrouwerij onder de naam Hertog Jan. De resten van het bier werden sinds 1993 gebruikt in de watermolen om jenever en kruidenbitter te maken. Van whisky was toen nog lang geen sprake.

Uiteindelijk is de Hertog Jan brouwerij verkocht en nam De IJsvogel andere bieren over voor het distilleren van deze drankjes. De graanbranderij is overgedragen aan Marieke van de Reek, de dochter van de oprichter en Pieter Verschuren, haar echtgenoot en de huidige distilleerderijmanager. De liefde voor stoken en ondernemen heeft ervoor gezorgd dat er sinds 2015 ook whisky op het menu staat.

Bij de IJsvogel wordt whisky gestookt met Duitse ketels uit 1948. Die zijn ooit aangeschaft bij een Duitse brouwerij en vervolgens opgeknapt. Nu zorgen ze voor een jaarlijkse whiskyproductie van meer dan 650 liter per jaar. Daarvoor moet wel hard gewerkt worden, want de ketels zijn een 400 liter ruwbrand- en een 225 liter fijnbrandketel. De IJsvogel mengt het destillaat vervolgens helemaal met de hand, waarna het een vat in gaat voor rijping.

Meestal gebruikt De IJsvogel een ex-bourbon vat voor de rijping van de whisky, maar de finish van elke whisky is anders. Zo heeft de tweede botteling 18 maanden in een bourbon vat en 18 maanden in een port vat gerijpt. Cask drie heeft in totaal vier jaar gerijpt: drie jaar in een bourbon vat en daarna nog een jaar in een sherryvat.

Inmiddels is de tiende botteling van de IJsvogel een feit. Deze whisky heeft net even een andere rijping achter de rug. De spirit is namelijk 44 maanden in een Tawny port vat gerijpt met daarna een finish van zes maanden in een eigen IJsvogel rumvat. Het heeft de whisky een donkere kleur gegeven en een smaak waarin zowel de zoete rum als de fruitige port te herkennen zijn. Deze whisky is momenteel nog te koop voor 72,50 euro per fles (of 11,25 euro voor een klein flesje van 10 centiliter).

De IJsvogel is niet alleen een distilleerderij die lekkere dranken uitbrengt, maar kan ook bezocht worden voor een rondleiding. Op die manier kan iedereen van dichtbij zien hoe de stokerij opereert en waar die whisky opgeslagen wordt voor rijping. Daarnaast kan iedereen bij De Schenkerij, het restaurant en café terecht voor een lekker hapje en drankje zoals een huisgestookt IJsvogel drankje of een glaasje whisky.

En hoewel de IJsvogel en de watermolen officieel geen museum zijn, is het in de watermolen wel alsof je een stukje geschiedenis in loopt. Bezoek vooral de website van Graanbranderij De IJsvogel voor meer informatie.

Hoofdfoto: Harry Heuts (via Graanbranderij De IJsvogel)