Patrick van Zuidam over whisky: ‘Je doet mee om goud te winnen’

Patrick van Zuidam maakt whisky om de allerbeste ter wereld te zijn, want anders zou hij net zo goed pannenkoeken kunnen bakken. Zo legt hij uit tijdens een exclusief interview. We spreken met een man die veel grapjes maakt, maar toch ook regelmatig serieuze levenslessen van zijn moeder en vader tussen de regels door laat vallen.

Terwijl Patrick (54) vakantie heeft en de distilleerderij op zaterdag gesloten is, heeft hij tijd voor Whisky Monkeys. Het decor van het interview is zijn kantoor, waar links in de hoek allemaal prijzen staan. Drie jaar op rij heeft hij de beste roggewhisky ter wereld gemaakt en is daarvoor beloond. Hij begrijpt de honger van Olympiërs of andere topsporters als geen ander.

Patrick wil namelijk de allerbeste whisky van de wereld maken. ‘We proberen altijd de allerbeste te zijn en dat klinkt misschien niet zo bescheiden, maar dat is wel wat we proberen (…) Of je doet het met het doel de aller allerbeste te zijn of ik ga pannenkoeken verkopen. (…) Het is net als dat je meedoet met de Olympische Spelen. Je doet mee om goud te winnen. Dat willen wij ook.’

Wat apart is, is dat Millstone Rye whisky nu drie jaar op rij de beste ter wereld is, maar roggewhisky nog niet echt voet aan de grond krijgt in Europa. Sterker nog, er liggen 15.000 vaten te rijpen bij Zuidam, waarvan een deel ook roggewhisky is. Maar deze specifieke whiskysoort lijkt vooralsnog alleen in de Verenigde Staten en Canada erg groot te zijn.

Peinzend zegt hij: ‘Roggewhisky is niet het succes geworden van wat ik ervan gehoopt had.’ Hij legt uit dat het hele probleem met ondernemen is, zeker in de whisky-industrie, dat je altijd bezig bent met een soort glazen bol die niemand heeft.

‘Je praat over grote investeringen, je praat over ver vooruitkijken. Je praat over een twintig jaar planningshorizon. Maar dat is natuurlijk de reinste waanzin, dat snap je ook wel. Wie weet wat er over twintig jaar gaat gebeuren?’

Hij vindt het dan ook maar een ‘stomme planningshorizon’ en is vooralsnog niet van plan om de productie van roggewhisky naar beneden te schroeven.

‘Ik maak er veel van omdat ik hoop dat het ooit nog heel groot gaat worden.’ Hij geeft toe dat als er over een paar jaar nog steeds niets veranderd is, hij misschien minder roggewhisky moet gaan maken.

Los van het feit dat rogge nog niet zoveel zoden aan de dijk zet in Nederland, valt het Patrick op dat de whiskymarkt wat aan het afkoelen is.
Al vindt hij dat gezond en is het iets wat hij al van ver weg zag aankomen. ‘Het is nooit alleen maar crescendo. Dat bestaat niet in de wereld. Het is ook niet sustainable om alleen maar groei te hebben.’

Er is zoveel whisky geproduceerd de afgelopen jaren, dat Patrick zich al jaren afvraagt wat daar precies de bedoeling van is.

Hoewel collega’s misschien een grote uitdaging hebben, maakt Patrick zich niet zo druk. Op een kleine hypotheek na voor een extra warehouse is alles letterlijk afbetaald, van de vaten, tot aan diverse auto’s. Aandeelhouders zijn er niet.

Hoewel Patrick het geregeld heeft over hoe arm en klein de distilleerderij (‘trutbedrijf’) was toen zijn vader op relatief late leeftijd begon met de distilleerderij en in dertig jaar tijd alles beetje bij beetje is uitgebouwd, straalt hij ook trots uit.

Zonder dat hij het zelf misschien doorheeft, citeert hij met regelmaat zijn vader en soms zijn moeder. ‘Mijn vader heeft altijd gezegd dat je moet zorgen dat je een sustainable bedrijf hebt. Dus dat het bedrijf toekomstbestendig is.’

En hoewel hij zelf verantwoordelijk is geweest voor de overstap van likeuren naar genever en voornamelijk whisky, heeft hij steeds de levenslessen van vaderlief meegenomen. Een man bij wie hij als klein jochie graag rondhing op de distilleerderij.

Patrick was namelijk ongeveer elf jaar toen hij al boven een distilleerketel hing. Niet alleen vond hij dat leerzaam en leuk, het was vooral ook een manier om bij zijn vader te zijn.

Zijn ouders waren namelijk arm en moesten simpelweg 6 a 7 dagen per week werken om de boel draaiende te houden. Grappend zegt hij: 'Het was misschien handig geweest als we met meerdere kinderen waren geweest.'

Zijn mooiste herinnering aan zijn vader is toen hij wat ouder was en iets waar vermoedelijk ook zijn liefde voor sherryvaten vandaan komt.

Nog altijd houdt Patrick van de oude The Macallan whisky’s en is sherry een ding. ‘Mijn broertje zegt altijd dat ik een sherry fetisj heb. Ik heb iets met sherryvaten,' vertelt hij lachend.

Zijn broertje doet de verkoop, iets wat Patrick niet kan. ‘Ik ben ongeduldig, veeleisend’ en hij vindt zichzelf een echte controlfreak. Hoewel hij meteen zegt dat hij mensen om zich heen nodig heeft is er ‘geen democratie’ als het gaat om definitieve keuzes van hoe de whisky's uiteindelijk worden. Dat bepaalt hij, dé Harry Potter in de distilleerderij.

Los van het zijn van een controlfreak, valt vooral op hoe vriendelijk en benaderbaar hij is. Iedereen kan hem vragen stellen, iets wat hij meegekregen heeft van de grote heren in de industrie, bij wie Patrick zelf ook altijd terecht kon. Uiteindelijk hebben ze allemaal dezelfde passie: mooie whisky maken.