Distilleerderij Donderdag: Glen Scotia Distillery en de val van de whisky hoofdstad van de wereld

Campbeltown was ooit de whisky hoofdstad van de wereld. De Schotse regio telde tientallen distilleerderijen en in de lucht hing altijd wel ergens een vleugje zoetigheid van de godendrank. Tegenwoordig zijn er slechts een paar distilleerderijen over die whisky stoken. Dit is het verhaal van een van die drie iconen: Glen Scotia Distillery.

We gaan terug in de tijd naar 1832 naar het Schotse schiereiland Kintyre. Het schiereiland is een soort paradijs voor whiskystokers. Er is namelijk alles wat er voor de godendrank nodig is. Er is gerst, turf, genoeg brandstof en doordat het een schiereiland is, is er water in overvloed.

Er zijn dan ook al talloze stokerijen te vinden in het kleine dorpje. James Steward besluit om samen met John Galbraith een bedrijf te vormen genaamd Steward Galbraith & Co. en een distilleerderij op te richten: Scotia Distillery, genaamd naar het Latijnse woord voor ‘Schotland’.

Een licentie om te stoken is er dan nog niet, maar deze volgt in 1835. Hiermee is de distilleerderij een van de eerste Schotse stokerijen die na de invoering van de Excise Act in 1823 legaal mag stoken.

Hoewel de oprichters niet heel lang voor de stokerij kunnen zorgen, blijft Scotia jarenlang in de Galbraith familie. Dit duurt tot 1919, wanneer het Schotse bedrijf verkocht wordt door West Highland Malt Distillers. Dit bedrijf wil zes stokerijen in Campbeltown bij elkaar brengen en zo de kosten te delen.

Dit mislukt alleen en betekent in 1924 het einde voor West Highland Malt Distillers. Het geld is op en de eigenaar van Scotia gaat failliet. De deuren van de stokerij blijven gelukkig wagenwijd geopend, doordat Duncan McCallum, voormalig directeur van West Highland Malt Distillers, het bedrijf overneemt. In de tussentijd sluiten er verschillende distilleerderijen in de whiskyregio.

Het aantal stokerijen in Campbeltown loopt terug van meer dan 30 naar minder dan tien stokerijen. De whisky hoofdstad van de wereld is niet langer de grootste in aantallen en dreigt zelfs helemaal geen whiskyregio meer te zijn.

Hoewel de nieuwe eigenaar van Scotia Distillery een neusje voor zaken heeft (hij bezit onder andere ook Ben Nevis Distillery), krijgt hij een onoverkoombare tegenslag. Een van de zakendeals die hij aangaat blijkt een oplichterstruc te zijn. Het kost McCallum naar verluidt al zijn geld. De stoker besluit zichzelf in Crosshill Reservoir, de bron van het levenswater voor veel Campbeltown distilleerderijen te verdrinken.

Scotia sluit haar deuren en verandert weer van eigenaar. De nieuwe eigenaar is een blender uit Glasgow genaamd Bloch Brothers. Tegen het einde van 1933 stookt de distilleerderij weer whisky. Ook is er een nieuwe naam bedacht voor de stokerij die in 1935 voor het eerst gebruikt wordt: Glen Scotia.

De Glen Scotia Distillery lijkt mooie tijden tegemoet te gaan als een van de slechts drie werkende stokerijen in de regio. De jaren na de heropening vloeien er duizenden liters spirit uit de ketels. Het gaat goed met de distilleerderij in Campbeltown, maar er liggen nog wat donkere dagen in het verschiet voor de whiskymaker.

We springen even een stukje verder in de tijd naar 1954. Glen Scotia is in een roerige periode terecht gekomen waarbij eigenaren in en uit lopen alsof de stokerij draaideuren heeft. De huidige eigenaar Bloch Brothers verkoopt in dat jaar de Glen Scotia distilleerderij. De whiskymaker in Campbeltown wordt overgenomen door het Canadese bedrijf Hiram Walker, en dat bedrijf besluit al snel dat de stokerij niet in het portfolio van het bedrijf past.

De stokerij wordt binnen een jaar weer doorverkocht. De nieuwe eigenaar is A. Gilles & Co. Distillers, de eigenaar van Littlemill Distillery. Onder leiding van A. Gilles & Co wordt er een renovatie uitgevoerd in de distilleerderij. Daarna krijgt de stokerij ineens een klap. Het overkoepelende bedrijf van Glen Scotia is overgenomen en er is weer een nieuwe eigenaar, alleen deze sluit de deur van de stokerij in 1984.

Gelukkig duurt dit slechts vijf jaar, waarna de ketels weer operationeel worden. Alleen het is niet de laatste keer dat het licht uit gaat bij de distilleerderij in Campbeltown.

Gibson International, het nieuwe moederbedrijf van de stokerij, gaat namelijk in 1994 failliet. De stokerij verandert wederom van eigenaar en valt in handen van de Glen Catrine Bonded Warehouse (een dochteronderneming van Loch Lomond). Deze besluit direct om de deur dicht te gooien en de resterende voorraad stukje bij beetje te verkopen.

De jaren erna lijkt Glen Scotia wel een spookdistilleerderij, waar alleen zo nu en dan het licht brandt. Binnen wordt er heel af en toe met new make spirit geëxperimenteerd. Het duurt tot 2000, wanneer Loch Lomond Distillery besluit om Glen Scotia uiteindelijk weer te openen.

De ketels worden afgestoft en weer opgestookt door personeel van Loch Lomond en er worden langzaam weer vaten gevuld met drank. In 2007 komt er nieuw leiderschap in de vorm van Iaian McAlister. Hij is een voormalig engineer en verruilt een technische carrière voor een passie voor het levenswater.

Het blijkt een gouden zet te zijn. McAlister laat niets aan het toeval over en gaat als een bezetene aan de slag om alles te optimaliseren van de twee stills die de spirit stoken tot aan de samenstelling van het graan. Alles moet kloppen. Een van de elementen die McAlister ongelooflijk belangrijk vindt is de 'funk' van zijn whisky.

Hij en zijn team bereiken dit na een lang en intensief proces van testen, vallen en weer opstaan. Onderdeel van sleutel tot succes is de ongelooflijk lange fermentatietijd van gemiddeld 128 uur. Glen Scotia fermenteert hiermee zijn drank langer dan welke andere stokerij dan ook. Hij weet met een klein team van slechts 14 mensen een nieuw kernassortiment neer te zetten en de jaren erna wordt er steeds meer gestookt.

In 2021 wordt het harde werk van McAlister en het Glen Scotia team beloond. De Campbeltown stokerij wordt in dat jaar met de San Fransisco World Spirits Competition 'Best in Show'-award beloond voor de Glen Scotia 25 Years Old expressie. Daarnaast sleept de stokerij de Scottish Distillery of the Year-award bij de Scottish Whisky Awards in de wacht. Het is uniek dat een stokerij beide prijzen in hetzelfde jaar wint.

En dat is nog niet alles, want nog geen jaar erna wint de Victoriana whisky twee prijzen: Best Scotch Whisky 2022 bij de Online Scotch Whisky Awards 2022 en Best No Age Statement Whisky 2022 in de World Spirits Competition. 

Momenteel wordt er in de romantische stokerij ongeveer 700.000 liter drank per jaar gestookt. Dit is ongeveer de limiet die de twee koperen Glen Scotia ketels kunnen dragen. Wat de toekomstplannen van McAlister en zijn team zijn, is niet duidelijk.

Wat wel duidelijk is, is dat de spirit het belangrijkste voor McAlister is en dat het team er alles aan zal doen om whiskyliefhebbers te verwennen. Enerzijds met kwalitatief goede whisky en anderzijds met een geweldige ervaring bij elke tour. Want iedereen is welkom bij de romantische stokerij om een kijkje te komen nemen.