Het
Campbeltown Malts Festival 2024 viert de distilleerderijen en de whisky’s in de kleinste whiskyregio van
Schotland. Wij zijn afgereisd naar het land van de godendrank om het feest van dichtbij mee te maken bij Glen Scotia. Voordat het zover is, is er nog wat tijd. Genoeg om nog even op bezoek te gaan bij zusterdistilleerderij
Loch Lomond Distillery.
Na een ontbijt in het hotel is het tijd om bij elkaar te komen in de lobby. Op het programma staat een busrit die ons iets vanuit Glasgow verder naar het
noorden brengt.
We steken een denkbeeldige grens over en verruilen het
stadsbeeld van Glasgow voor een heuvelachtiger landschap: de Schotse Highlands.
De bestemming is Loch Lomond Distillery. De deuren van deze
whiskymaker zijn niet standaard geopend voor het publiek of voor rondleidingen. De hekken van de Highland distilleerderij gaan vandaag voor onze groep open met een uitgebreide tour.
Een zoet welkom
Voordat we het grote hert in het Loch Lomond logo zien merken
we al dat we bij een grote distilleerderij zijn. De zoete lucht van whisky komt
ons namelijk tegemoet terwijl we naar het gebouw lopen.
Alan Reid, brand trainer en coördinator bij
Loch Lomond, wacht
op ons in Warehouse Number 27, waar honderden whiskyvaten rijen dik en tot aan het
plafond staan te rijpen. Hij neemt ons vandaag mee op de ontdekkingstocht in de
distilleerderij of eigenlijk moeten we distilleerderijen zeggen.
De grain distillery
Reid vertelt dat het avontuur in twee delen opgedeeld is:
de grain distillery en de malt distillery. We starten bij de eerste stokerij wat een
klein stukje lopen is. Onderweg vertelt Reid ons meer over de geschiedenis van
de stokerij.
Zo meldt hij dat de straight neck pot stills afkomstig zijn van
een oude stokerij die iets verderop ligt: de gesloten Littlemill Distillery. Voordat we naar binnen gaan waarschuwt hij alvast dat de
grain distillery er niet uit ziet als een traditionele stokerij.
‘Het zal meer aanvoelen als een ziekenhuis dan een
distilleerderij, maar er wordt behoorlijk wat whisky gemaakt.’
We hebben geluk. Er wordt net een vrachtwagen met graan
geleverd. Met een zacht geruis stroomt er langzaam 20 ton graan de stokerij in
die opgeslagen wordt in een van de acht enorme malt hoppers (opslagruimtes) van
de stokerij.
Op prestaties gericht
De eerdere woorden van Reid blijken helemaal te kloppen. Dit
gedeelte van Loch Lomond voelt wat industrieel aan en is gericht op constante
productie van spirit. De focus ligt op een paar speerpunten:
- Snelheid: er moet snel gestookt worden.
- Volume: er moet veel gestookt worden.
- Prijs: de productie mag niet te duur zijn.
In totaal stroomt er 20 miljoen liter drank per jaar uit
de ketels bij de graandistilleerderij. Deze wordt gestookt met een combinatie van 90 procent tarwe en 10
procent gemoute gerst. Eerst wordt het met hammer mills fijngestampt, waarna er
een mash van gemaakt wordt die uiteindelijk gedistilleerd wordt tot new make spirit.
Onmisbare krachten
In een controlekamer zitten twee mannen die onmisbaar
zijn voor dit proces. Zij zijn de échte helden van de distilleerderij, er wordt namelijk 24/7 gewerkt, ook met de feestdagen.
Ze houden namelijk de verschillende apparatuur in de
gaten en monitoren daarbij elke stap van het proces van het fijnmalen van de
gerst tot het stoken in de contant draaiende column stills van de stokerij.
Flinke washbacks
Na een bezoek aan de controlekamer beklimmen we nog wat
trappen om uiteindelijk meer dan 20 meter boven de grond te staan. De grain
distillery maakt gebruik van 12 washbacks die binnen staan. De capaciteit per
stuk is 100.000 liter.
Daarnaast zijn er nog 8 washbacks van 200.000 liter die
buiten staan. Het is indrukwekkend om de enorme stalen kolossen te zien, en dit is slechts het begin van de tour.
Op naar de malt distillery
Het is tijd om door te gaan naar het meer ambachtelijke
gedeelte van Loch Lomond: de malt distillery. Reid vertelt ons onderweg naar
dit gedeelte dat Loch Lomond een behoorlijke range aan spirits kan stoken. In
totaal kan het bedrijf maar liefst 11 new make spirits maken van unpeated tot
zwaar geturfd. Zoals Wonka diverse chocolade heeft, zo komen er uit deze distilleerderij dus allerlei whisky's.
Voor de malt stokerij wordt er 100 procent Schotse gerst
gebruikt. Deze gaat in een Porteus Malt Mill, een roller mill die ouder is dan
de stokerij zelf. Het rode apparaat zorgt ervoor dat de gerst precies goed gemalen
is voordat het naar de mash tun gaat.
Deze kan 4 ton mash per uur produceren, maar draait op
iets meer dan de helft daarvan. De wort die in deze stalen machine gemaakt
wordt is na ongeveer zes uur klaar om naar de verschillende washbacks van Loch
Lomond te gaan.
Verschillende stills
Enkele trappen verder komen we bij de geboorteplek van de
Highland single malt spirit: de verschillende distilleerketels van
Loch Lomond.
De stokerij werkt met twee traditionele pot still ketels met een zwanehals, met drie paar Inchmurrin Stills die een rechte hals hebben en met twee paar constant draaiende
coffey still.
Deze laatste zorgen voor 2,8 miljoen liter new make spirit
per jaar. Los van de enorme hoeveelheid drank die eruit komt, is de aanblik van
alle stills bij elkaar indrukwekkend. De stills zijn behoorlijk van formaat en
stralen bovendien een meer dan behaaglijke warmte uit.
We krijgen nog meer warmte voor onze kiezen als we
richting de laatste stop van de tour gaan: de kuiperij van Loch Lomond. In de
kuiperij wacht Andy Moore (72), een van de kuipers op ons. Hij is al 53 jaar in
dienst van de stokerij, kent de kneepjes van het vak en weet precies wat er met
de vaten moet gebeuren.
Loch Lomond werkt voornamelijk met ex-bourbon vaten van
Jim Beam en Heaven Hill. Als deze binnenkomen, controleren Moore en zijn collega’s deze op lekkages en beschadigingen. Waar nodig worden ze vervolgens
gerepareerd.
De vlam in de 'pan'
Daarna is het tijd voor het shaven en recharren, een
proces dat we van dichtbij te zien krijgen. De oude verkoolde laag wordt
letterlijk uit het vat geschuurd en daarna gaat de vlam in de pan, of in dit
geval het vat.
Terwijl het vat zijn nieuwe medium charring krijgt, is er
in eerste instantie niet veel vuur zichtbaar. Dat is wel anders na een paar
minuten branden. Dan komen er ineens flinke vlammen uit het vat.
Hoewel er aan de
binnenkant vlammen van 600 graden op het hout gestaan hebben, is het bourbonvat
aan de buitenkant nog mooi koel. Na een paar controles van de kuiper is het vat
goedgekeurd en vertelt Moore dat we over een paar jaar whisky uit dit vat
drinken.
Drie Loch Lomonds met een compleet ander profiel
Die jaren slaan we voor nu even over. Het is tijd om te
proeven. Reid en zijn collega’s hebben een paar speciale 12 jaar oude Loch
Lomond expressies voor ons geselecteerd. Elke vloeistof komt uit een refill
bourbon vat en is op 46 procent gebotteld, maar toch heeft elke whisky een
uniek smaakprofiel.
Het laat de flexibiliteit van de stokerij zien als het
aankomt op de verschillende new make spirits en de stills die er gebruikt
worden. Na een paar mooie drams is het tijd om afscheid te nemen van Reid, de
Loch Lomond distilleerderij en haar mooie stills.