Distilleerderij Donderdag: Hoe Stokerij Wilderen van de vergetelheid werd gered

Als je met het brouwen van bier begint, dan is de stap naar distilleren vaak niet heel groot. Dat bewijst Brouwerij en Stokerij Wilderen, vlak over de grens van België.
Daar wordt namelijk al jaren heerlijke whisky, bier en meer gemaakt. Welkom bij een nieuwe Distilleerderij Donderdag.

Tussen Maastricht en Brussel ligt het Belgische dorp Wilderen. Het is een plek waar uitgestrekte landerijen en boomgaarden te vinden zijn, maar waar ook de Haspengouwse vakwerkhoeve de thuisbasis van brouwerij en stokerij Wilderen is. De brouwerij ligt al bijna 400 jaar in het hart van het dorp en heeft een roerige geschiedenis.

We gaan terug naar 1642, toen Brouwerij Wilderen opgericht werd. In die tijd wordt er met lokaal hout en ander materiaal een vakwerkhoeve gebouwd. Het hout komt van bomen uit de omgeving en de muren worden voorzien van leem uit dat letterlijk ooit de grond onder de voeten van de bouwers was. Er wordt vee zoals schapen en koeien gehouden om zo aan voedsel te komen.

Het gaat jaren goed met de hoeve die vanaf het begin ook een kleinschalige brouwerij bevat. Dit is in die tijd gebruikelijk voor grote hoeves, waar eigen grondstoffen gebruikt worden voor het stoken van bier. De overgebleven grondstoffen gaan vervolgens naar de stal en is bedoeld voor de ossen.

In 1773 wordt deze uitgebreid met een nieuwe schuur en in 1890 is het tijd voor een nieuwe tak van sport. Er wordt een landbouwstokerij gebouwd die mout als grondstof gebruikt om alcohol mee te stoken. De spirit die hieruit voort komt wordt aan allerlei jeneverstokerijen in België geleverd.

In opdracht van August Nicolaï, de burgemeester van Wilderen, staat er in 1905 een grote verbouwing voor de deur. De stokerij wordt onder handen genomen en verwisselt zijn landbouw karakter naar een meer industriële uitstraling. Bovendien verandert de naam van de hoeve naar Hoeve Nicolaï.

Er komt onder meer een hoog gebouw bij met een enorme schoorsteen die in de wijde omgeving als oriëntatiepunt fungeert. Later, in 1913, komen er een enorme rectificeerkolom met een stoommachine en een stoomketel bij. Op dat moment is dit state-of-the-art. De stokerij is met de stoommachine en de ketel ook meteen in de gelegenheid om stroom op te wekken.

Het is zo veel energie dat het hele dorp ervan voorzien kan worden. De elektriciteit die Hoeve Nicolaï opwekt wordt opgeslagen in accu’s, omdat er in de avonduren niet gestookt wordt. En juist dan heeft iedereen licht nodig, dus die accu’s die in het hart van het dorp staan zijn een perfecte uitkomst.

Het lijkt een perfect sprookje, maar onderliggend speelt er veel bij Hoeve Nicolaï. De uitbreidingen en verbouwingen worden namelijk geplaagd door crisissen en oorlogen. De verbouwing is in 1913 nog maar net begonnen als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Deze duurt tot 1918. Als in 1939 de Tweede Wereldoorlog begon besluit de burgemeester van Wilderen de stekker uit de stokerij te trekken. De lichten gaan uit, de ketels worden stil en de accu’s lopen leeg.

De jaren daarna blijven de deuren van de distilleerderij stevig dicht zitten, maar van ontmanteling is geen sprake. Terwijl het met het landbouwbedrijf ook niet goed gaat, raken alle gebouwen langzaam in verval. Uiteindelijk blijft er alleen een enorme monumentale ruïne met daarin een unieke stokerij over.

Het heeft lange tijd geduurd, maar in 2007 is er ineens nieuw leven. Mike Janssen en Roniek van Bree kopen in dit jaar de Haspengouwse boerderij, brouwerij en stokerij. Ze restaureren de ruïne en zorgen er daarbij voor dat, waar mogelijk, de oude stokerij blijft zoals deze is. Zo weten de eigenaren de oude zalen en machines te bewaren, terwijl er compleet nieuwe ketels geïnstalleerd worden voor de nieuwe stook. Deze zijn tot op vandaag nog steeds te bewonderen in de distilleerderij.

Deze ketels die Stokerij Wilderen tegenwoordig gebruikt zijn uit Duitsland gehaald. De stookketel is daarbij, net als de fractioneerkolom, van koper gemaakt. De koeler is op zijn beurt van van roestvrij staal. Per stookbeurt is hiermee een capaciteit te halen van 500 liter, een behoorlijk rendement waarmee de stokerij alle producten in slechts één stookbeurt kan maken. Het assortiment is daarbij ook flink uitgebreid ten opzichte van de oude stokerij.

Zo maakt Stokerij Wilderen nog steeds allerlei verschillende bieren. Denk aan Wilderen goud, een blond bier met een alcoholpercentage van 6,2 procent en een dieprode Kriek die op 3,5 procent de fles in gegaan is. Daarnaast worden er verschillende donkerbieren gemaakt, zoals de Cuvée Clarisse die aroma’s van rum met een vleugje karamel combineert.

Naast bier stookt Wilderen ook andere dranken met een wat hoger alcoholpercentage. Er wordt likeur, jenever, eau de vie en rum gemaakt, naast een bijzondere drank: de Wiggle Apéro, een eigen variant van de zomerse Aperol.

Last but not least stookt Stokerij Wilderen een eigen whisky, de Wild Weasel. Deze is er in verschillende varianten. De Wild Wasel blend bestaat uit een combinatie van een eigen distillaat en Radermacher whisky en is gerijpt in eikenhouten vaten. Daarna is deze de fles in gegaan op 40 procent alcohol by volume (ABV).

De Wild Weasel Single Malt is op zijn beurt gebotteld op 46 procent ABV. Hiervan zijn enkele verschillende expressies uitgekomen zoals een Port Cask Finish, een Sherry Cask Finish en een White Port Cask Finish. Deze laatste drie varianten worden geleverd in een bijzondere fles die wat weg heeft van een parfumflesje.

Mocht je ooit in de buurt zijn van Maastricht of Brussel, dan is het zeker de moeite waard om langs Wilderen te gaan. De distilleerderij is elke zaterdag, zondag en op feestdagen om 15:00 uur te bezoeken. Ook is het brouwerijcafé elke vrijdag, zaterdag en zondag te bezoeken voor een consumptie uit eigen stokerij.

Als je benieuw bent naar de whisky van Wilderen, bezoek dan vooral eens een whiskyfestival in België. Hier hebben we ze allemaal op een rij staan.

Foto's: Stokerij Wilderen