Distilleerderij Donderdag: Jura Distillery stookt op een klein, woest eiland

Deze week verruilen we de Nederlandse bodem en zetten voet op internationale grond. In deze Distilleerderij Donderdag reizen we namelijk af naar de Jura Distillery op het gelijknamige, woeste en onstuimige eiland in de eilandengroep Binnen-Hebriden.

In de Atlantische Oceaan, ongeveer 25 mijl ten westen van Schotland en iets ten noorden van Islay is het kleine eiland Jura te vinden. Als je het eiland bekijkt, vind je vooral veel onstuimig landschap met rotsachtige gebieden, bergen, meren en duizenden herten. Het Schotse eiland is slechts 11 kilometer breed en 48 kilometer lang, waarmee het ongeveer twee keer zo groot is als Texel.

Jura heeft maar één veerboot en één weg die naar Craighouse, het enige dorpje op het eiland, loopt. Daar is welgeteld één winkel, één pub en… één distilleerderij te vinden: de Jura Distillery. Het is dan ook niet gek dat elk van de ongeveer 200 bewoners van het eiland op de een of andere manier aan de distilleerderij verbonden is.

Het eiland heeft ondanks het kleine aantal mensen dat er woont, een rijke geschiedenis. Zo werd het volgens archeologen al in 8000 voor Christus bewoond en is het, net als de rest van de Hebriden, in handen van de Vikingen geweest. Daar zou zelfs de naam van het eiland vandaan komen. De oude benaming van het eiland, Dyrøy, betekent namelijk in het oud-Noors ‘Herteneiland’.

Uiteindelijk wordt Jura in de 17e eeuw onderdeel van Schotland en valt het onder het territorium van Clan Campbell. In die tijd geeft Archibald Campbell groen licht (in 1810 om precies te zijn) om een distilleerderij op te zetten op het eiland. Niets nieuws voor de bewoners, want die stoken al lange tijd illegaal drank. Iets wat diezelfde Archibald Campbell in 1781 verboden heeft. Er is zelfs een legende over Campbells veranderlijke mening. 

Hij zou namelijk middenin de nacht een geest van een dame hebben gezien. Deze dame zweefde boven zijn bed en eiste dat er meer whisky op het eiland zou komen. Campbell was op dat moment als de dood dat de dame terug zou keren en draaide daarom zijn verbod op het stoken van whisky terug en beval mensen een distilleerderij te bouwen. Daarnaast verstopte Campbell een fles 16-jarige whisky in een grot op het eiland om de dame in de toekomst te weren. En die fles is nog altijd niet terecht.

Hoewel Campbell de distilleerderij heeft laten bouwen en er weer gestookt mocht worden. duurt het niet lang voordat de deuren weer dichtgaan. Charles Campbell, de laatste ‘Laird of Jura’, besluit in 1938 om al zijn bezittingen op het eiland te verkopen en met slechts één koffer op de boot te stappen. De distilleerderij is intussen al overgedragen aan Richard Campbell die deze aan Buchanan geleased heeft, alleen gaat die op zijn beurt failliet. De distilleerderij wordt overgedragen aan James Ferguson & Sons die uiteindelijk in een whiskycrisis de deuren van de distilleerderij in 1901 sluit. Het duurt vervolgens twee oorlogen en vele jaren voordat er weer een teken van leven in de Jura Distillery komt.

Dat moment komt in 1960. Een aantal lokale landbezitters slaat de handen ineen met Charles Mackinlay & Co, een bottelaar. Hij besluit Jura te bouwen en de distilleerderij te heropenen. Door deze inspanningen is Jura weer tot leven gewekt en verschijnt er enkele jaren later weer een levenselixir van het woeste eiland.

De stoker is ongeveer twintig jaar later overgenomen door Whyte & Mackay. Invergordon Distilleries is op dat moment de eigenaar van Jura Distillery en de zaken gaan prima. Tot op de dag van vandaag wordt er bij Jura Distillery gebruik gemaakt van al het moois dat het eiland, ondanks zijn woeste karakter, te bieden heeft.

Hoewel Jura wat betreft klimaat niet de meest ideale plek is om whisky te stoken en onherbergzaam oogt, zijn er genoeg elementen om toch een goede godendrank te stoken. The Paps of Jura, zoals de hoogste bergen op het eiland heten, verbergen een loch genaamd Loch a’Bhaile Mhargaidh. Van daaruit stroomt water in riviertjes naar beneden. Dit komt uiteindelijk via een lange route bij de distilleerderij uit; het water is ontzettend zacht en zuiver. Bovendien is het water rijk aan turf. Perfect dus om een goede dram te maken.

Door het koele klimaat, het specifieke terroir en het doorgaans natte weer is het eiland bovendien uitermate geschikt voor het verbouwen van gerst. Dit is dan ook van uitermate hoge kwaliteit. De bewoners van Jura die actief zijn in de stokerij nemen het van daaruit over om heerlijke whisky's te maken.

Maar zoals we allemaal weten gaat dat niet vanzelf. De vier enorme distilleerketels van Jura zijn een van de grootste in Schotland (alleen die van Glenmorangie zijn groter) en zorgen ervoor dat er ontzettend pure spirit gestookt wordt. Daarnaast heeft Jura Distillery maar liefst zes vergisters en een enorme mash tun tot haar beschikking.

Dit alles zorgt ervoor dat er een unieke en veelzijdige whisky gestookt wordt. En daarbij wedt Jura niet op één paard. De distilleerderij stookt een hele range aan verschillende whisky's die een breed publiek aanspreken. Zo is er onlangs nog de Jura Bourbon Cask uitgekomen, een whisky met een goudachtige amberkleur, uit de Signature Collection. Deze whisky is toegankelijk en bevat tonen van vanille, kokos, karamel, kaneel en cacao. Jura omschrijft zelf het ideale moment voor de whisky 'in fijn gezelschap van vrienden of familie'.

De tasting notes van Jura Bourbon Cask zijn als volgt:

Neus: Vanille en kokosnoot
Smaak: Toffee, abrikoos met hints van gepocheerde peer en kaneel
Afdronk: Cacao

Lees voor een uitgebreidere beschrijving van deze whisky onze Jura Bourbon Cask Review.

Naast deze nieuwe telg, zijn er n og andere Jura's te vinden in de Signature Collection en dat is slechts het topje van de ijsberg. De Schotse distilleerderij biedt namelijk onder andere ook nog een 10 jaar oude allround-whisky aan, een 12 jaar oude zoete whisky, een 14 jaar oude whisky en een 18 jaar oude whisky die verrijkt is in Premier Grand Cru vaten. Daarnaast is er zelfs een whisky uit de distilleerderij gekomen die in maar liefst zeven verschillende vaten gerijpt heeft, waarvan zes vaten uit een andere regio in Frankrijk afkomstig zijn. De toepasselijke naam hiervoor is Jura Seven Wood. En wat te denken van een Jura whisky met een finish in rode wijnvaten?

Zoals veel distilleerderijen is de Jura Distilleerderij en het eiland zelf prima te bezoeken. Er gaat één veerboot naar het eiland en die zet je gelijk af waar je moet zijn: in Craighouse. Daar ligt de distilleerderij die twee keer per dag rondleidingen verzorgt. De eerste rondleiding is om tien uur 's ochtends en de tweede is om twaalf uur 's middags. Een tour kost 15 pond en duurt 45 minuten tot een uur.

Naast deze tour is er nog een uitgebreidere rondleiding van 50 pond die je meeneemt door de distilleerderij en een paar unieke voordelen biedt. Je kunt bij deze tour namelijk Jura whisky direct uit het vat proeven, net als een van de limited releases en drie single cask distillery exclusives van het merk. Om de ervaring compleet te maken krijg je er ook nog een Jura whiskyglas bij. Tours in de Jura distilleerderij kunnen online via de website van Jura geboekt worden.

Foto's: Rob Broers