Het verhaal van Mars Whisky: Japanse whisky met een langere geschiedenis dan je denkt

Het verhaal van Masataka Taketsuru die met kennis uit Schotland de eerste whiskydistilleerderij opende is niet geheel onbekend. Maar ken je het verhaal van Shinshu Distillery, de maker van Mars Whisky, al? 

In Japan wordt al vele eeuwen drank gemaakt. Inmiddels is Japanse whisky niet meer weg te denken, al begonnen sommige wereldberoemde distilleerderijen met iets heel anders.

Het verhaal van Shinshu begint bij een familiebedrijf dat katoen maakt in Kagoshima, Japan. We gaan terug in de tijd naar 1872, waar de Japanse ondernemer Goemon Hombo iets met sociale dienstverlening wil doen. Daarom besluit hij om samen met zijn zoon Matsuzaemon een katoenproductiebedrijf op te zetten.

Dit bedrijf loopt enkele jaren, maar in 1885 gaat Matsuzaemon aan de slag met koolzaadolie en niet lang daarna wordt een handelsorganisatie opgezet. Pas in 1909 wordt de eerste drank gedistilleerd.

Dit is de authentieke variant shochu die tot 1918 gemaakt wordt. Daarna schakelt de drankenmaker over naar een nieuwe variant van de Japanse drank, shochu type 1.

In 1928 wordt het bedrijf omgedoopt naar Hoshi en in de jaren daarna wordt het aanbod van dranken steeds diverser. Er wordt Mirin (een zoete Japanse rijstwijn) gemaakt en uiteindelijk ook synthetische sake.

In 1945 slaat het noodlot toe, als de distilleerderij gebombardeerd wordt tijdens een luchtaanval. De Japanse drankenfabriek is compleet verwoest, net als veel van de omgeving.

In de komende jaren wordt de distilleerderij langzaam weer opgebouwd om uiteindelijk sterker terug te keren. Er wordt namelijk in de tussentijd ook een licentie om whisky te distilleren aangevraagd. Die wordt in 1949 al toegekend, al begint het stoken dan nog niet.

Dat duurt tot 1960 door de eerste distilleerder, Kiichiro Iwai. Iwai heeft al wat ervaring met whisky, gezien hij samengewerkt heeft met degene die whisky naar Japan bracht: Taketsuru Masataka. Hij is de oprichter van Nikka.

Iwai is niet zomaar de eerste stoker, want hij heeft ook de whiskystokerij ontworpen. Daarvoor gebruikte hij de ontwerpen van Masataka.

Fun fact: deze ontwerpen zijn ook gebruikt om de oorspronkelijke Nikka Yoichi en de Yamazaki distilleerderijen op te zetten.

Iwai stookt bijna tien jaar in de distilleerderij in Yamanashi als hij ontdekt dat hij compleet verkeerd bezig is. Dit komt aan het licht bij het proeven van de eerste single malt whisky. Die is namelijk veel te krachtig qua smaak.

Er wordt besloten om de distilleerderij te verhuizen naar Kagoshima, om daar opnieuw te stoken. De huidige locatie wordt omgetoverd tot een wijngaard -die tot op heden nog steeds vaten levert aan de distilleerderij.

Een tweede poging moet een lichtere whisky opleveren, is een lastig verhaal in de jaren 80. De schuld wordt aan het klimaat gegeven ,waardoor er weer een verhuizing volgt.

Dit keer verkast de distilleerderij naar de Honshu regio in de Japanse Alpen, waar in 1985 de eerste distillaten uit de ketels komen. De eerste spirit uit de Shinshu Distillery is een feit, maar blijft de distilleerderij dit keer wel op dezelfde locatie?

Het antwoord op die vraag is ja, maar niet in de huidige vorm. De markt voor whisky stort aan het einde van de jaren ’80 helemaal in door de globale kredietcrisis.

Voor veel Japanse distilleerderijen betekent dit dat de lichten definitief uit gaan. Ook Shinshu Distillery wordt gesloten als whiskystokerij. De activiteiten voor andere dranken gaan nog wel door.

De sluiting als whiskystokerij is gelukkig niet definitief bij Shinshu. De distilleerderij begint in 2011 weer met stoken als de Japanse whiskymarkt weer aantrekt. Alleen dat gebeurt wel met twee behoorlijk oude ketels die dringend aan vervanging toe zijn.

In 2014 is het zover: de distilleerderij wordt compleet gerenoveerd en daarbij worden ook de ketels vervangen. Er worden in Japan twee exacte replica’s gemaakt en de oude ketels worden voor de deur gezet als welkom voor nieuwsgierige whiskyliefhebbers.

Terwijl de Shinshu Distillery al even stookt op ongeveer 800 meter boven zeeniveau, is het tijd voor een nieuwe locatie voor Mars whisky. Dit keer is er geen sprake van een verhuizing, maar een uitbreiding. De Tsunuki Distillery wordt geopend in Minami-Satsuma, waar het klimaat anders is dan bij de Shinshu Distillery.

De distilleerderij maakt gebruik van pot stills die met worm tub condensors uitgerust zijn. Dit zorgt voor minder kopercontact en daarmee een krachtigere spirit. Het water van de distilleerderij is , net als bij de Tsunuki Distillery, afkomstig van een natuurlijke bron van zuiver bergwater.

De hogere temperatuur en de luchtvochtigheid van 72,3 procent zorgen bovendien voor een hogere angel’s share en meer interactie met het hout. Het resultaat is een Japanse whisky die niet alleen krachtiger, maar ook veel robuuster qua karakter is.

In de periode waarin de Tsunuki Distillery opent wordt ook een experiment rondom rijping opgestart. Er wordt gekeken naar mogelijkheden om spirit te laten rijpen op Yakushima Island, waar een tropisch klimaat heerst.

Er worden whiskyvaten in de warenhuizen van de shochu distilleerderij opgeslagen om te kijken wat dit met de drank doet.

In 2020 is de Mars Shinshu distilleerderij uitgebreid met een nieuwe stookruimte en er is een bezoekerscentrum aangebouwd. De distilleerderij is na het uitbreiden uiteindelijk in 2024 omgedoopt tot de Mars Komatagake Distillery.

Fun fact: Mars Komatagake Distillery ligt op 800 meter boven zeeniveau. Daarmee is het de hoogstgelegen distilleerderij van Japan.

De distilleerderijen achter de verschillende Mars whisky’s stoken uiteenlopende spirits die verschillende whiskyliefhebbers aanspreken. De ene whisky is licht en zacht van smaak, terwijl de andere whisky zwaarder en wat rokerig is.

De whiskymaker is met haar Mars Whisky’s ook de trotse eigenaar van talloze awards die tijdens verschillende competities gewonnen zijn. Denk aan de Mars Maltage 3 + 25 (een 28 jaar oude Japanse whisky) die in 2013 verkozen werd tot beste blended malt whisky ter wereld.

Mocht je ooit in Japan zijn, dan is een bezoek aan deze ‘Rising Star of Japanese Whisky’ een aanrader.