Distilleerderij Donderdag: Het verborgen verleden van The Glenturret

Tussen de groene heuvels van Perthshire staat een distilleerderij die meer heeft meegemaakt dan welke whiskymaker ook: The Glenturret. Wat vandaag een luxe en ambachtelijke single malt is, begon eeuwen geleden als een stiekeme stokerij. Ontdek het verhaal van de oudste werkende distilleerderij van Schotland in deze Distilleerderij Donderdag.

Tussen de glooiende heuvels van Perthshire, vlak bij het stadje Crieff, ligt The Glenturret verscholen langs de rivier de Turret. Wie vandaag het terrein oploopt, wandelt een verhaal binnen dat meer dan 3 eeuwen teruggaat: een geschiedenis van smokkel, vakmanschap, stiltes en hergeboorte.

Lang voordat The Glenturret zijn huidige naam krijgt, is de afgelegen vallei rondom de Turret een paradijs voor illegale distilleerderijen. Het landschap leent zich erg goed voor stiekeme stokers.

Door de ligging en het goede uitzicht is het makkelijk om de belastinginspecteur van ver aan te zien komen. De hele vallei is eenvoudig te overzien en de beschutting zorgt ervoor dat de distilleerderijen niet snel opgemerkt worden door controleurs.

Hoewel het niet duidelijk is wanneer de eerste distillatie van The Glenturret is begonnen, is er wel een document waaruit blijkt dat het de oudste werkende distilleerderij van Schotland is.

Volgens een huurdocument van Sir Patrick Murray of Ochentyre uit 1763 wordt er in dat jaar namelijk al whisky gemaakt onder de naam Thurot Distillery. Dat gaat jaren stiekem door tot er in 1814 een nieuwe eigenaar komt.

De Murray familie verkoopt de distilleerderij aan Thomas MacInnes en die heeft een andere naam in gedachten: The Hosh Distillery, naar de voet van de heuvels. Deze naam is afgeleid van het Gaelische ‘cois’ dat ‘voet’ betekent.

Tegelijkertijd groeit de whiskyeconomie in de omgeving die steeds meer legaal wordt. Uiteindelijk stapt ook The Hosh Distillery uit de schaduw en gaat legaal stoken. In 1818 wordt de licentie afgegeven aan John Drummond die de distilleerderij ook meteen besluit uit te breiden.

De whisky uit de vallei is niet langer geheim, maar wordt openlijk verkocht. Dit gebeurt op een bescheiden ne niet al te grote schaal. De ambachtelijke productie is vanaf dag één gericht op kwaliteit en niet op kwantiteit.

John en Hugh Drummond weten wat ze doen. Ze regelen een officieel document waarin vermeld staat dat The Hosh Distillery de enige is die het water van Loch Turret mag gebruiken. Ook staat in dat document dat de whiskymaker het alleenrecht op de peat van de rivierbanken heeft.

Dat is een goede zaak, want in de 19e eeuw raakt de regio Perthshire bezaaid met kleine distilleerderijen. Veel daarvan verdwijnen tijdens economische dipjes, accijnsverhogingen of simpelweg door overproductie.

Hosh weet stand te houden, mede door het unieke profiel van de whisky en het feit dat er op kleine schaal en ambachtelijk gestookt wordt. Rond 1870 wordt de naam van de distilleerderij weer veranderd, maar dit gebeurt op dat moment nog niet officieel.

Dat gebeurt pas in 1875 onder leiding van Thomas Stewart. De nieuwe naam is dezelfde die er tegenwoordig op de gevel en de flessen schitter: The Glenturret.

De naam legt definitief de link tussen de whisky en haar oorsprong vast. Het is een samenvoeging van twee woorden, ‘glen’ en ‘turret’. Waar glen voor vallei staat, wijst ‘turret’ naar het kristalheldere water dat zo bepalend is voor de zachte stijl van de whisky.

Tot zover gaat het redelijk goed voor de Schotse distilleerderij, maar zoals zoveel distilleerderijen krijgt The Glenturret het zwaar in de vroege 20e eeuw. De Eerste Wereldoorlog dwingt de distilleerderij om de ketels uit te zetten en de deuren te sluiten.

Dit duurt tot na de oorlog. Een poging om de distilleerderij weer succesvol op te starten wordt de kop in gedrukt door de komst van de Amerikaanse Drooglegging en de economische gevolgen daarvan. In 1923 valt uiteindelijk het doek.

De gebouwen worden alleen nog gebruikt als opslag voor de ruim 350.000 liter rijpende whisky. De distilleerderij staat verder stil als monument van een ooit bloeiende whisky-industrie. De aroma’s van graan, gist en rijpende whisky maken plaats voor stof.

Pas in de jaren 50 is er weer een teken van leven. Whiskyliefhebber James Fairlie blaast de distilleerderij in 1957 nieuw leven in. Hij kiest voor traditionele methoden en een ambachtelijke werkwijze.

Met de oude distilleerapparatuur weet hij de Schotse distilleerderij weer tot leven te wekken en daarmee stookt hij gedurende 20 jaar als eigenaar en master distiller door. Intussen vindt er om hem heen een industrialisatie plaats, waarbij ambacht steeds verder naar de achtergrond verdwijnt.

Dankzij de relatief kleine pot still en het ambachtelijke proces heeft The Glenturret een kenmerkend profiel van fruitige aroma’s, lichte bloemigheid, romige vanille en subtiele tonen van eikenhout. Zo nu en dan komt daar een vleugje rook tussendoor bij sommige expressies.

In 1980 opent The Glenturret haar deuren voor het publiek en dat leidt in de jaren erna tot ruim één miljoen bezoekers. De distilleerderij verandert intussen van eigenaar en valt in handen van Highland Distillers en later The Edrington Group.

In 2019 begint een nieuw hoofdstuk, waarin twee eigenaren de distilleerderij overnemen. De een is de Zwitsers-Amerikaanse filantroop Hansjörg Wyss en de ander is het Franse kristalhuis Lalique Group.

Onder hun leiding wordt de distilleerderij gerenoveerd en wordt de uitstraling van het merk op de schop genomen. Zo wordt het bezoekerscentrum compleet vernieuwd en komt er een fine-dining restaurant.

De productie van de whisky wordt niet aangeraakt. De distilleerderij blijft ambachtelijk werken, precies zoals de decennia daarvoor.

De karaf van de whisky verandert onder leiding van Marc Larminaux, Creative Director bij Lalique. Het nieuwe ontwerp straalt ambacht uit, maar wijst tegelijk ook op de luxieuze stijl van Lalique.

In september 2022 wordt er bij The Glenturret iets bijzonders gebotteld. Het is de eerste 50 jaar oude whisky van het merk die in een oplage van 150 flessen uitgebracht wordt. De eerste fles wordt geveild bij Sotheby’s voor 63.000 pond. De rest van de flessen wordt verkocht.

Intussen zijn er meerdere oude whisky’s van het merk te vinden, onder andere in het kernassortiment van de distilleerderij. Deze reeks bevat naast de Triple Wood whisky een 7-, 10-,12-,14- en een 15-jarige single malt whisky. Twee daarvan zijn nog geturfd, maar dit jaar is de laatste keer dat er peated whisky's te vinden zijn in het kernassortiment.

Daarnaast zijn er regelmatig exclusieve flessen met een hogere leeftijd te vinden, soms in een exclusieve samenwerking of met een speciaal thema.

Als je dit verhaal over The Glenturret van dichterbij wil ervaren, kun je een tour boeken bij de distilleerderij in Schotland. Er zijn talloze tours te vinden op de website.

De ene tour neemt je mee door de oude gebouwen, terwijl een ander je ook door de warenhuizen laat lopen en de geur van rijpende whisky op laat snuiven. En wat denk je van een uitgebreide proeverij van de zeldzame releases van de whiskymaker?

Voor meer informatie over The Glenturret whisky en de tours die er te boeken zijn, kun je op de website van de distilleerderij terecht.