Van Excise Act tot ketels met een 'waterval': Het ongelooflijke verhaal achter Fettercairn whisky

In Schotland zijn talloze legendes te vinden, ook in de vorm van distilleerderijen. Fettercairn is een distilleerderij waar bijna twee eeuwen vakmanschap samenkomen. Van koninklijk bezoek tot tropische whisky’s: dit is het verhaal van een echte Highland-legende.

In Schotland is lange tijd illegaal gestookt door talloze whiskymakers. In de 19e eeuw is daar een einde aan gemaakt door de Excise Act in te voeren. Hierdoor wordt legaal whisky stoken mogelijk via een licentie die 'maar' 10 pond kost.

Deze belangrijke wet zorgt ervoor dat er ineens een booming industrie ontstaan is, waarin distilleerderijen als paddenstoelen uit de grond schieten. Een van de eersten die een licentie in handen krijgt is Sir Alexander Ramsay.

Hij is een vooruitstrevend landeigenaar die de Excise Act vanaf het begin aangemoedigd heeft. Ramsay opent zijn distilleerderij in een omgebouwde korenmoren op het Fasque-Landgoed en maakt slim gebruik van kennis die in de buurt aanwezig is.

Er is tenslotte jarenlang gestookt door illegale stillmen. Verder is er een eigen malting floor waar gerst gemout wordt door andere medewerkers met kennis. Al die mannen neemt Ramsay in dienst, zodat hij een soort vliegende start heeft op het gebied van whisky maken.

Toch besluit Ramsay zijn landgoed met alles wat erop staat te verkopen. Daarmee wordt ook de distilleerderij van de hand gedaan. De nieuwe eigenaar is vanaf 1829 de familie Gladstone.

Een van de zonen is William Gladstone die niet alleen premier van Groot Brittanië werd, maar ook belangrijke hervormingen doorvoerde voor de whisky industrie. Zo schafte hij belastingen op mout af en zorgde hij dat Angel’s share niet meer belast werd.

Onder het bewind van de Gladstone familie wordt jarenlang verder gestookt en in 1861 krijgt de distilleerderij zelfs koninklijk bezoek. Koningin Victoria en Prins Albert blijven in het geheim eten in Fettercairn, het dorp waar de distilleerderij staat.

In de 20e eeuw krijgt de distilleerderij, zoals veel whiskymakers, te maken met de nodige tegenslagen, waaronder op financieel gebied. Er wordt bijvoorbeeld minder whisky verkocht. Uiteindelijk leidt dit tot een sluiting van meer dan tien jaar. Tussen 1926 en 1939 komt er geen spirit uit de ketels van Fettercairn.

Gelukkig verandert dit als Alistair Menzies in beeld komt. Hij wordt de Distillery Manager bij Fettercairn en besluit om vernieuwingen door te voeren. Menzies gaat op zoek naar een manier om de spirit zachter en fruitiger te krijgen en daarbij worden de ketels onder handen genomen.

Er komt een koperen koelring rond de still. Die wordt aan de buitenkant met stromend water natgehouden, waardoor alleen de allerfijnste dampen in de ketel nog opstijgen. Het is als het ware een soort 'waterval' die constant over de ketels stroomt. Deze aanpassing zorgt voor een veel zachtere spirit én een tropische toon.

Als de jaren verstrijken voert Fettercairn nog een aantal belangrijke wijzigingen door. Zo wordt er niet meer op de oude malting floors gemout, maar gaat de gerst naar een extern bedrijf Bairds Malts.

Na het mouten gaat de gerst bij Fettercairn in een Bühler mill en dan wordt dit in een nieuwe mash tun verwerkt. Daarna volgt een fermentatie die ongeveer 60 uur duurt. De ring die jaren eerder aangebracht is, zorgt nog steeds voor een extreem zachte spirit.

Fettercairn wisselt nog eens van eigenaar als in 1973 Whyte & Mackay de distilleerderij onder haar vleugels neemt. De whiskymaker blijft daarbij grotendeels zelfstandig stoken in de jaren die volgen. Er worden verschillende whisky’s uitgebracht en de reputatie van de distilleerderij groeit gestaag door.

Stewart Walker krijgt uiteindelijk de rol van Distillery Manager binnen Fettercairn met Gregg Glass aan zijn zijde als Master Whisky Maker en Blender. De distilleerderij werkt nauw samen met een groot aantal boeren in een straal van 50 mijl rondom de distilleerderij. Dit heet de Fettercairn 200 Club. Van deze boeren komt de gerst die de basis van de whisky vormt.

In 2018 vindt Fettercairn, na bijna 200 jaar, dat het tijd is voor een nieuwe look. Het single malt assortiment wordt op de schop genomen. Er komt een nieuwe fles uit die iets luxer oogt dan voorheen en ook het logo wordt opgepoetst.

Nog steeds vormt het symbool van Schotland, een eenhoorn, het logo van de distilleerderij. De rebranding is met het zicht op de 200ste verjaardag van de distilleerderij mooi op tijd doorgevoerd.

In 2024 wordt het 200-jarige bestaan groots gevierd met een collectie zeldzame whisky’s: de Fettercairn 200th Collection.

Deze whisky's worden in een luxe houten kist geleverd van Schots eikenhout, koper en messing. Voor veel whiskyliefhebbers blijft het alleen bij kijken, want er zijn slechts 10 sets gemaakt.

Wat wel goed nieuws is voor liefhebbers van de frisse en toegankelijke whisky is dat de distilleerderij haar bezoekerscentrum op de schop genomen heeft. Daar is een moderne, smaakvolle ervaring opgezet die het erfgoed en de innovatieve kant achter Fettercairn tot leven brengt. En dit is voor iedereen toegankelijk.

Tijdens tours worden bezoekers meegenomen in het verhaal van de distilleerderij, van begin tot toekomstvisie. Onderdeel van die visie is inmiddels niet alleen het proeven van whisky, maar ook het prikkelen van de verbeelding. Daarover legt Gregg Glass liefhebbers graag het een en ander uit tijdens een bezoek.