Onafhankelijke bottelaars zijn mensen of bedrijven die zelf whiskyvaten van distilleerderijen kopen om daar vervolgens hun eigen ding mee te doen. Dat klinkt creatief en dat is het ook! Hoe is dit fenomeen ontstaan en uitgegroeid tot een levendige business?

Vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw kwamen naast blended whisky’s meer single malt whisky’s op de markt. Op zoek naar de bron gingen ondernemers verder op zoek naar pure bestanddelen van verschillende blends.

Het gevolg was dat bedrijven zoals onze eigen Van Wees uit Amersfoort vaten bij distilleerderijen gingen kopen en opslaan. Het doel? Een nog uniekere smaak creëren door vaten bijvoorbeeld langer te laten liggen of whisky te re-racken in andere vaten.

Door deze acties konden nieuwe en unieke smaakprofielen ontstaan. In de jaren 70 was er door overproductie bovendien een “whisky loch” ontstaan. Hierdoor moesten grote distilleerderijen van hun voorraad af wat natuurlijk “kaasje” was voor de onafhankelijke bottelaars.

De eerste onafhankelijke bottelaars waren overigens al veel eerder actief. Gordon & MacPhail startte in 1895 en Cadenhead’s zelfs al in 1842. De onafhankelijke bottelaar is dus geen fenomeen uit de seventies.

In de afgelopen jaren is het aantal onafhankelijke bottelaars explosief toegenomen doordat steeds meer ondernemers en liefhebbers het leuk vinden om te experimenteren met vaten en flessen. Mogelijke potentiële winstpercentages spelen daarbij logischerwijs ook een rol.

Sommige distilleerderijen zijn niet helemaal blij met deze ontwikkeling en verbieden de naam van de originele distilleerderij op de fles te zetten. Je krijgt dan een “secret Speyside” of “secret Orkney” vermelding op de fles. Kenners weten dat het hierbij meestal gaat om The Macallan en Highland Park.

Een van de eerste Schotse whiskyclubs die onafhankelijke flessen bottelde is Scotch Malt Whisky Society (SMWS). De bizarre namen op de etiketten, zoals Mango in the Dojo, zijn een verwijzing naar de inhoud van de fles. Op de fles staat ook altijd een cijfercode waarmee te achterhalen is om welke distilleerderij het gaat.

Inmiddels zijn er honderden onafhankelijke bottelaars die allemaal een plekje op de markt proberen te veroveren. Vaak doen zij dit door vooral de fles en etiketten zo opvallend mogelijk te maken.

Een ander voorbeeld is het Duitse Sexywhisky. De etiketten van deze onafhankelijke bottelaar bestaan uit cartoon dames in Japanse Manga stijl. Deze pikante dames leiden de aandacht in eerste instantie behoorlijk af. Een kwestie van: gaat het om het uiterlijk of de inhoud van de fles?

Een van de bekendste en serieuze spelers in de wereld van de bottelaars is Signatory. Dit merk heeft een lange reeks van topbottelingen. Signatory is ook eigenaar van de relatief kleine distilleerderij Edradour.

De topflessen van Signatory zijn een lust om naar te kijken met hun prachtige vorm. Enige nadeel is dat de vorm van de fles zorgt voor een uitdaging bij het uitschenken. Net als bij de oude rechthoekige flessen van Claxtons wil je geen druppel verspillen van het kostbare vocht, waardoor alle aandacht vereist is bij het uitschenken van een glaasje.

Als we weer terug naar Nederland gaan en de cirkel rond maken, is er nog een andere bekende bottelaar. Denk aan Whiskybase met haar Archives serie. Dit zijn fijne flessen met prachtige etiketten. Er zitten daar ook wat whisky’s bij die indruk make zoals een 19 jaar oude Springbank, een 26 jaar oude Ben Nevis en zelfs een 40 jaar oude Bunnahabhain.

Als je meer wilt weten over de historie van onafhankelijke bottelaars is het boek “Independent scotch” van David Stirk een aanbeveling. Hij beschrijft in een boeiend verhaal de opkomst en uitdagingen binnen de wereld van de onafhankelijke flessenvullers.