Vloeibaar goud van muur tot muur en van de vloer tot aan het plafond. Dat is het levenswerk van Valentino Zagatti dat in het Zagatti Museum in Sassenheim te vinden is. Een collectie die voor whiskyliefhebbers vergelijkbaar is met een serie Picasso’s. Wij bezochten het museum en mochten ons vergapen aan een stukje unieke whisk(e)ygeschiedenis: op The Unseen Valentino Zagatti Collection.

Op de gevel van een strak en modern pand in Sassenheim loopt een felle lichtkrant die elke dag onvermoeid aangeeft welke whisk(e)y er in waarde gestegen is en welke wat minder waard is geworden. Het is het pand van Scotch Whisky Investments, waar elke dag professionals bezig zijn met de waarde van Schotse single malt whisky en het beleggen in dit vloeibare goud.

In een gedeelte van het pand is iets te vinden wat in elk geval elke dag in waarde stijgt. Achter een zwaar beveiligde deur is namelijk The Unseen Valentino Zagatti Collection tentoongesteld in het Zagatti Museum. Het privémuseum is niet standaard geopend voor publiek, dus met je museumjaarkaart kom je er niet in.

Valentino Zagatti, de oud-eigenaar van de enorme whiskycollectie in het museum, stapte toen hij elf jaar oud was op een landmijn. Het kostte de Italiaan zijn zichtvermogen. De jongen ging alleen niet bij de pakken neer zitten, maar besloot uiteindelijk om drank te gaan verzamelen. Eerst kocht hij regelmatig een fles cognac, wijn of whisk(e)y, maar later besloot hij zich volledig op de godendrank te storten. Uiteindelijk weet hij ruim 3000 flessen bij elkaar te sprokkelen, een collectie om trots op te zijn.

In 2014 is de collectie van Valentino Zagatti naar Sassenheim gekomen, nadat Michel Kappen, eigenaar van Scotch Whisky Investments, en 20 investeerders de collectie aangeschaft hebben. Ze hebben daarvoor één belofte aan de Italiaanse eigenaar gedaan en dat is dat de collectie voor in elk geval tien jaar bij elkaar. Dat is maar goed ook, want dit is een ongelooflijk indrukwekkende collectie.

Direct als we binnenkomen in de ruimte valt de gouden gloed van de flessen direct op. In meters lange glazen vitrines is als het ware een reis door de tijd te zien. De buitenmuren zijn van top tot teen bekleed met flessen whisk(e)y van bekende en onbekende distilleerderijen en onafhankelijke bottelaars.

Denk aan The Macallan whisky’s die bijvoorbeeld in 1910 en 1927 gestookt zijn, Ardbegs uit onder andere 1974 en 1975, bijna 100 jaar oude Rosebank flessen, verschillende Springbanks en talloze whiskeys als Jack Daniel’s uit de tijd dat het label nog niet zwart was. De leeftijden van de whisk(e)y’s lopen daarbij flink uiteen en dat levert een uniek doorkijkje op.

Doordat de collectie flessen zo gevarieerd is qua merk, datum van botteling en rijpingsleeftijd levert dit niet alleen een blik op de geschiedenis van het levenswater. Het is ook een doorkijkje in de ontwikkeling van de labels en de vorm van de flessen van verschillende merken. Veel van de etiketten op de Zagatti flessen zijn bijvoorbeeld handgeschreven of stammen uit de begindagen van de geprinte labels.

Het oplettende oog kan tussen de vele, al unieke pareltjes in de kasten, nóg uniekere flessen vinden. Zo is er in een van de kasten een plekje gereserveerd voor de Glenmorangie 21 Years Old 1993 Anniversary Sesquicentennial Selection whisky. Daarnaast is er een ongelooflijk zeldzame Port Ellen fles te vinden: de 12 jaar oude malt whisky die op 9 augustus 1980 voor Queen Elisabeth gebotteld is.

Maar het kan nog zeldzamer. In de Unseen Zagatti Collection vind je maar liefst vier van de nog maar zes overgebleven flessen Parkmore. Deze stokerij sloot zijn deuren nog voor het einde van de Drooglegging in 1931, waarna naar verluidt een groot deel van de whiskyvoorraad vernietigd is.

De kers op de taart is het centerstuk in de collectie. In het midden van de ruimte is een sokkel geplaatst met op de zijkant een foto van Valentino Zagatti, de man achter de enorme collectie. Op de sokkel is een op maat gemaakte glazen kist te vinden met daarin een onbekende fles whiskey. Het label is handgeschreven en door de jaren heen flink verkleurd.

Een klein stukje van het label is nog leesbaar:

‘Whiskey 148. This Bottle of Whiskey I wish to my daughter Atty…was bottled…1843’.

Wie Atty is of was, is onbekend, net als of de inhoud van de fles een blended whiskey of een malt whiskey is. Ook is niet duidelijk uit welke stokerij de vloeistof komt, maar het cadeau dat Atty ooit gekregen heeft, is wel de oudste whiskey in de The Unseen Valentino Zagatti Collection en misschien wel de oudste fles de nog bestaat.

Nadat we meerdere malen kippenvel gekregen hebben, schuiven we aan om met Thomas van Gameren, head of marketing bij Scotch Whisky Investments, nog een paar bijzondere drams te proeven van de eigen whiskylijn die MO ÓR heeft.

Onder andere met een 23-jarige Tamdhu uit 1987 die op 46 procent alcohol by volume gebotteld is, praten we nog een tijdje na over de indrukwekkende collectie die de Italiaan in de jaren heeft verzameld.

Op tafel is onder andere de encyclopedie -want zo kun je dit boekwerk van 5 dikke boeken gerust noemen- die Hans en Becky Offringa geschreven hebben. Zij hebben samen alle flessen in de collectie uit Sassenheim vastgelegd en voorzien van historische informatie. Deze boeken zijn nog steeds te koop, onder andere via whiskyboeken.nl.

Daarnaast kun je de collectie ook gratis in een documentaire van Docsfair en in de Nederlandse whiskyfilm van Gwen Jansen bewonderen, maar mocht je ooit de kans krijgen raden we je aan om The Unseen Valentino Zagatti Collection in levende lijve te bezoeken.