Wat voor whisky ze precies gaan maken weten ze nog niet. Ze zijn een beetje overgeleverd aan de goden, zoals ze zelf lachend zeggen, maar dat er minstens één goede whisky tussen zal zitten, daar zijn ze van overtuigd. Met een grijns zitten de mannen van Wieke Distillers aan tafel. In Ommelanderwijk spraken we met Jaap Nieboer (44), Arend van Nieuwland senior (76) en Arend van Nieuwland junior (43).

Wieke Distillers is een familiebedrijf van vader en zoon Van Nieuwland samen met schoonzoon Nieboer. Toen COVID-19 om zich heen greep, stak het drietal de koppen bij elkaar op zoek naar inspiratie. Wat volgde was een idee om zelf spirits te maken. De rum en gin zijn al op de markt gebracht, de rest van de drank ligt in vaten te rijpen en dat moet de crème de la crème worden. Whisky dus.

Die keuze was voor Jaap niet zo moeilijk. ‘Whisky groeit bij mij op het land. Zo zie ik het eigenlijk. Vanuit mijn akkerbouwbedrijf heb ik zetmeelaardappels, suikerbieten en gerst. De aardappelen en suikerbieten lever ik aan de fabrieken en daar zie ik niks van terug. En graan gaat naar een hele grote mouterij hier in de Eemshaven. Ook dat product zie ik niet weer. Eigenlijk leent gerst zich in mijn geval heel goed om er wat anders mee te doen.’

Dat klinkt als een eenvoudig ABC’tje, maar zo makkelijk is het niet. Hoewel Arend sr. Chemische Technologie gestudeerd heeft in Eindhoven en zegt dat whisky maken niets meer voorstelt dan ‘een beetje gist en suiker en dan stoken,’ hebben de drie een vijfdaagse cursus gevolgd om het vak te leren. Ook hebben ze veel zelf moeten uitvogelen en met een hoop concullega's gespard. Arend jr. vond het in het begin allemaal erg spannend. ‘Ik vond het persoonlijk een grote stap om te maken, omdat we technisch eigenlijk niet een achtergrond in whisky hebben. We hadden wel een beetje kennis, maar nog niet genoeg.’ Daarna vertelt hij glunderend: ‘Het was een gouden kans, iedereen zou zoiets toch wel willen?’

De belangstelling is groot, alsook de plannen. Het drietal gebruikt van de gerst van Jaap nu slechts één hectare, terwijl er voor tien verbouwd wordt. Jaap komt bij veel boeren over de vloer en merkt dat mede door de media-aandacht die Wieke Distillers heeft gehad in onder andere Dagblad van het Noorden en RTV Noord, dat mensen enthousiast zijn. ‘Iedereen (de boeren, red.) verbouwt natuurlijk graan of kan gaan verbouwen.’

Het is dan ook niet vreemd dat hij regelmatig de vraag krijgt of het moeilijk is wat ze daar in Ommelanderwijk aan het doen zijn. ‘Dus ik zeg ja, dat is een ontzettend ingewikkeld. Begin er niet aan!’ Het drietal moet hardop lachen als hij dit vertelt. Hoewel de marketingmachine nog niet op volle gang draait, weten ze het zeker: dat zijn potentiële klanten.

Nu is het de kunst om vooral een goede kwalitatieve whisky neer te gaan zetten, in ieder geval eentje die beter is dan de eerste whisky die Arend jr. ooit proefde. Zijn gezicht vertrekt als we er naar vragen. ‘Ik was 18, maar ik moet zeggen dat het geen goede ervaring was. Ik had waarschijnlijk de verkeerde fles te pakken. Het was een Ierse whisky. Nee, het was eigenlijk niet mijn ding.’ Wie had kunnen bedenken dat hij zoveel jaar later zijn eigen whisky zou gaan ontwikkelen? ‘Op een gegeven moment kom je erachter dat er heel veel verschillende soorten zijn. Voor iedereen is er bijna wel een whisky.’

De whisky die de mannen maken zal Numero Dertien (Numero 13) heten, de distilleerderij zit namelijk in de dertiende wijk van de veenontginning die vroeger begonnen is. De Ommelanderwijk is de hoofdwijk en alle zijwijken zijn genummerd. Saillant detail: het is numero en geen nummer. Hoewel Wieke Distillers in een veengebied zit, zal er in eerste instantie geen rokerige whisky gemaakt worden, al sluit het drietal die optie niet uit voor de toekomst.

Er wordt nu gebruik gemaakt van vier verschillende vaten, waaronder een paar Bourbon-vaten. ‘Ik moest vroeger veel naar Amerika, dan dronk ik altijd Wild Turkey. We hebben nou ook Wild Turkey vaten. Dat is jeugdsentiment. Bourbon is natuurlijk ook whisky, maar heel anders dan single malt. Single malt is veel complexer. Bourbon is veel makkelijker te drinken,’ legt Arend sr. uit. Helemaal onduidelijk is de richting dan ook niet.
'Het zal een zachte spirit met een uitgesproken (granige en zoete) smaak zijn,' vertelt Jaap.  

Wel moeten er nog keuzes gemaakt worden, want hoewel het einddoel hetzelfde is, moeten de koppen wel dezelfde kant op. Zo wil Arend sr. niet te lang wachten met de whisky. Officieel mag je van whisky praten als het drie jaar gerijpt heeft op vaten en in februari 2024 is het zover. Zijn zoon heeft al duidelijk de visie dat er misschien wel een blend op de markt moet komen. ‘Bij de eerste batch, ga je er vanuit dat er natuurlijk een grote groep bediend wil worden, dus dan kun je meer flessen produceren.’ Toch deelt Jaap die mening duidelijk niet. Hoewel hij beaamt dat een blend in theorie beter kan zijn, staat voor hem buiten kijf dat de whisky gewoon goed moet zijn. Kwaliteit moet op één staan. Junior lacht: ‘Mijn blend is ook kwaliteit.’

Dan besluiten de heren dat het vooral afhangt van de smaak zodra het rijpingsproces klaar is. Goedkoop wordt het in ieder geval niet. Jaap: ‘Het zal zes, zeven of acht tientjes zijn. Dat heeft alles te maken met vatsterkte, met de BTW en accijnzen en alle kosten. Twee tientjes per fles gaat gewoon niet lukken.’ De schommelende economie zal mede bij gaan dragen in de keuze voor de fles of deze chique en fancy wordt of misschien toch wat simpeler. Wel zal net zoals bij de Gin en Rum die al uitgebracht zijn door Wieke Distillers de boerderij op de fles komen samen met de coördinaten. Als je die invult in een programma kom je daadwerkelijk uit bij Wieke. Voor de mannen is het vooral belangrijk om een streekproduct af te leveren, maar wel met het idee om uiteindelijk heel Nederland te veroveren.

Al zal geen whisky hetzelfde zijn, maar dat willen de heren ook niet. Arend sr. ‘We willen geen Johnny Walker Red Label maken die elk jaar precies hetzelfde moet smaken. Daarom hebben we ook al die verschillende vaten, zodat we gewoon veel kunnen experimenteren.’ Jaap beaamt dit en zegt dat ze grotendeels afhankelijk zijn van de natuur. Het weer verschilt namelijk ieder jaar en dan heb je ‘ook weer andere gerst en dat resulteert ook weer in andere mout en dat resulteert ongetwijfeld ook weer in een andere whisky.’

Echt bang om slechte whisky te maken, is hij niet. ‘Misschien dat een keer de plank wordt misgeslagen of dat niet alles bij gaat dragen aan de perfecte whisky, maar ik weet zeker dat ook dat wel gaat lukken,’ glundert hij. Arend sr. is hier ook wel van overtuigd. Zo legt hij uit dat stiekem één vat gewoon stiekem niet gebotteld gaat worden, voor bijvoorbeeld 25 jaar.

Wil jij zelf een vat kopen van Wieke? Dat kan. Er kan al een vat gekocht van tien liter voor 675 euro. Daar zit dan alles bij, behalve het bottelen. Tegen de tijd dat de whisky klaar is, kan het vat opgehaald worden of gebotteld worden tegen de kostprijs. Soms komen een paar jongeren langs die samen een vat kopen. Het zijn veel clubjes ook die langskomen. ‘Wij zeggen, kom maar langs! En als ze komen, dan zijn ze de verkocht!’ lacht Arend sr.

Zelf een kijkje nemen Stuur dan een e-mail naar: [email protected]

Favoriete whisky: ‘s Winters Lagavullin (Arend sr.) en Arran 18 (Jaap)
Aantal glaasjes whisky per week: 1 (alleen bij proeverijen)
Leukste fles whisky in bezit: DenHool (Arend sr.)
Duurste whisky ooit gedronken: Royal Salute 21 jaar van Chivas Regal (Arend sr.) 
Whisky land om in de gaten te houden: Nederland (Arend jr.) en India (Arend sr.) 
Smerigste whisky: Die Ierse (Arend jr.) en Glen Talloch (Arend sr.)
Whisky die je zelf had willen bedenken: Dalmore Cigar Malt (Arend jr)

In samenwerking met Wieke Distillers geven wij een hele toffe prijsvraag weg. Je kan bij ons namelijk een heuse rondleiding winnen op de distilleerderij. De prijsvraag staat nu live. 

Wist je dat Jim Murray's Whisky Bible 2023 al te koop is?