Hoe het pechverhaal van Benromach Distillery toch tot een whisky succes leidde (Distilleerderij Donderdag)

Het is weer donderdag en dat betekent dat we je weer het verhaal van een distilleerderij vertellen in Distilleerderij Donderdag. Deze week gaan we naar Elgin, waar Benromach Distillery keer op keer pech in de geschiedenisboeken van whisky schrijft, totdat er eindelijk succes is.

Het verhaal van de Benromach Distillery kun je opdelen in verschillende hoofdstukken, waartussen een stilteperiode van ruim elf jaar zit. In dit artikel openen we het hoofdstuk één met de oprichting van de Schotse stokerij.

In 1898 wordt er een distilleerderij vlakbij Elgin gebouwd. De eigenaren van de stokerij zijn Duncan MacCallum en F.W. Brickman die de grond waarop het gebouw komt huren. De eigenaar van de grond is Alexander Edward, die onder andere Craigellachie en Aultmore bezit.

De bouw verloopt voorspoedig en in 1900 kunnen de deuren van de distilleerderij open. Voordat er een eerste liter spirit gestookt is en de aroma’s van de drank de distilleerderij opfleuren sluiten de deuren weer. Vrijwel direct na de opening blijken er namelijk financiële problemen te zijn en Benromach kan niet verder.

De ketels hebben nog nooit de aanraking van de zoete damp van spirit gevoeld en dat lijkt ook niet te gaan gebeuren. Het onstuimige van het verhaal van de stokerij begin lijkt om te slaan als in 1907 de deuren weer openen. McCallum staat nog steeds aan het roer, maar de naam Benromach staat niet op gevel. In plaats daarvan staat er een andere naam: Forres Distillery.

Dit keer blijven de ketels niet droog, maar wordt er drie jaar lang gestookt. Daarna valt de productie weer stil, dit keer voor een langere periode. Terwijl de stokerij donker is breekt de Eerste Wereldoorlog uit.

Pas na deze oorlog gaan de lichten in het gebouw weer aan, al is het op dat moment niet best gesteld met de vraag naar de godendrank. De stokerij sluit dan ook al binnen enkele jaren haar deuren weer.

Er komen gedurende zeven jaar verschillende nieuwe eigenaren voorbij die geen van allen de deuren (officieel) heropenen. Uiteindelijk besluit National Distillers of America de Benromach distilleerderij over te nemen en weer whisky te gaan maken.

Het bedrijf uit Kentucky heeft verschillende Amerikaanse whiskeymerken onder haar vleugels, waardoor het lijkt alsof Benromach een zonnigere periode tegemoet gaat. De Tweede Wereldoorlog gooit alleen roet in het eten.

De deuren van de distilleerderij sluiten wederom. De warenhuizen van Benromach worden geleegd en de vaten met rijpende whisky moeten plaats maken voor soldaten. Waar al die whisky gebleven is, is niet bekend.

In 1953 is Benromach weer operationeel en in datzelfde jaar dient een nieuwe koper zich aan. Scottish Malt Distillers neemt de distilleerderij over en eindelijk is die lang begeerde stabiliteit een feit.

Benromach stookt 30 jaar lang bijna onafgebroken whisky. Het stoken wordt alleen een aantal keren gestopt om de gebouwen uit te breiden en renoveren. Ook moeten de ketels te vervangen worden.

Als Scottish Malt Distillers in de jaren 80 met een voorraadoverschot aan Speyside whisky zit, besluit het bedrijf een aantal whiskymakers te sluiten. Het zijn vooral de kleine stokers die eraan moeten geloven.

De twee kleine ketels van Benromach produceren te weinig spirit per jaar (net iets minder dan een miljoen liter) en worden stilgelegd. Terwijl het stof zich op de vloer ophoopt en het licht uit blijft verstrijken elf jaren.

In die tijd wordt het interieur leeg gehaald, waardoor er alleen nog maar een herinnering aan de voormalige stokerij over blijft.

Na deze lange periode van stilte komt Gordon & MacPhail voorbij. De onafhankelijke bottelaar is op zoek naar een distilleerderij die klein van formaat is en in dat plaatje past de Benromach stokerij perfect.

De bottelaar koopt de distilleerderij in Speyside en begint een verbouwing. Er is tenslotte nagenoeg niets meer aanwezig binnen de vier muren waartussen ooit miljoenen liters drank gestookt werd.

Na vijf jaar gaan de deuren in 1998 open. Dit keer is er niet alleen een stokerij, maar ook een bezoekerscentrum. De opening van de stokerij wordt door Prins Charles (inmiddels koning) bijgewoond.

Met de opening brengt Gordon & MacPhail een verloren stijl van Speyside single malt terug. Deze wordt voor een groot deel bepaald door de gemoute gerst die er gebruikt. Door een kleine hint van turfrook aan de gerst toe te voegen ontstaat er nog voor het stoken een uniek profiel.

Met de twee ketels die gebruikt worden hebben een capaciteit van 6000 liter en werken met een reflux ball. Uiteindelijk heeft de whisky van Benromach een subtiel rokerig karakter.

Inmiddels is Benromach niet meer weg te denken uit het whiskylandschap van Speyside. De distilleerderij heeft talloze expressies uitgebracht zoals een biologische whisky. De stokerij in Schotland heeft nog steeds een bezoekerscentrum, waar liefhebbers van over de hele wereld verwelkomd worden om de kenmerkende rood met witte distilleerderij te bewonderen.

Er zijn verschillende tours te boeken waarbij niet alleen de geschiedenis verteld wordt. Ook zijn de geliefde Speyside whisky's te proeven.

Foto's: Benromach Distillery