Hoe kleiner het vat, hoe sneller de whisky ‘oud’ wordt (How to whisky)

Whisky kan uit uiteenlopende vaten komen en elk vat heeft zo een eigen effect op de spirit die uiteindelijk in de fles terecht komt. Daar speelt het formaat een grote rol in. Dit is de invloed die de grootte van het vat op whisky heeft.

Tijdens het rijpen van whisky vindt er een mooi proces aan de binnenkant van het vat plaats. De whisky trekt in het hout en dan ontstaat er een chemische reactie. Hierbij komen tannine, aroma’s, suikers en vanilline uit het vat.

Deze stoffen geven whisky’s een deel van hun kleur, geur en smaak. Hoe langer een whisky rijpt, hoe meer invloed het vat op de godendrank heeft. Dit wel afhankelijk van een aantal factoren zoals de temperatuur (en het algehele klimaat) waar de whisky rijpt en de mate van charring van vaten.

Een ander belangrijk element dat een rol speelt is het formaat van het vat.

Spirit moet namelijk wel contact met hout maken om een chemisch proces in gang te zetten. Daarbij geldt: hoe meer houtcontact, hoe sneller het proces plaatsvindt en dus hoe sneller whisky rijpt.

Kleinere vaten geven whisky in verhouding meer houtcontact. De spirit neemt sneller smaken op uit het hout en kan zo in enkele jaren een ‘oud’ karakter krijgen.

Een whisky uit een Quarter Cask van ongeveer 125 liter zal bijvoorbeeld veel sneller een donkere kleur hebben en een rijke, levendige smaak dan dezelfde spirit uit een hogshead of butt.

Grotere vaten, zoals de klassieke sherry butts van rond de vijfhonderd liter, geven juist een trager rijpingsproces. Hier krijgt de whisky meer tijd om te evolueren. De oxidatie verloopt langzamer, de houtinvloeden ontwikkelen zich subtieler, en er ontstaat vaak een zachtere, diepere complexiteit.

Sneller rijpen klinkt ideaal. Je hebt tenslotte veel sneller smaak, kleur en geur. Alleen het heeft ook een keerzijde. Het intensieve houtcontact kan zorgen voor whisky die niet in balans is.

Denk aan scherpe tonen, zoals te veel tonen van eiken en tannines die de fruitige smaken naar de achtergrond verdrijven. Bovendien heeft whisky vaak ook veel scherpe tonen van alcohol en peperige elementen die het geheel minder aangenaam maken.

Vaten zijn als het ware de kwasten waarmee distilleerderijen hun kunstwerken maken die jij uiteindelijk in je kast zet. De juiste combinatie van hout, charring, rijping en tijd bepaalt of een whisky de juiste balans heeft.

Om die balans te krijgen kiezen distilleerderijen vaak voor een combinatie van vaten. Ze laten whisky voor een deel in kleinere vaten rijpen om het geheel vervolgens diepgang te geven in grotere vaten.

Hoewel het nog steeds bijna magisch is wat er in de vaten gebeurt, is het voor distilleerders wat makkelijker te sturen in een richting die gewenst is. En pas wanneer de whisky precies is zoals de meesterdistilleerder bedoelt, gaat hij de fles in.