Whiskyvaten komen voorbij in alle soorten en maten. Je kan het zo gek niet bedenken of er is wel een whiskyvat van te krijgen. Maar niet alle vaten zijn nieuw of geschikt voor het rijpen van whisky. Waar moet een goed vat aan voldoen? Wij vertellen het je.

Voordat we in de kwaliteit van vaten duiken, is het handig om in vogelvlucht uit te leggen hoe een vat gemaakt wordt. Het is namelijk niet zomaar een kwestie van een boom omzagen, hier duigen van maken en er spirit in stoppen. Het maken van vaten is een sterk staaltje vakmanschap, waarbij de kwaliteit hoog in het vaandel staat.

Dat vakmanschap begint bij al bij het in elkaar zetten van het vat. Om de eiken repen in duigen te vormen worden deze gestoomd en gebogen. Het is hierbij belangrijk dat de duigen exact in elkaar passen om een waterdichte afsluiting te creëren.

Vervolgens wordt het vat in elkaar gezet en wordt de binnenkant verkoold (charring) of getoast. Daarna gaan de bodem en het deksel erop en is het Virgin vat klaar. Althans, na de eerste kwaliteitscontrole. Er wordt namelijk eerst gekeken of het vat wel stevig genoeg is en of het niet lekt.

Bij Santing Beer and Spirit Barrels in Meppel vind je dergelijke verse vaten van verschillende houtsoorten zoals Frans en Amerikaans eiken. Deze vaten kunnen bij deze leverancier aangeschaft worden in verschillende maten vanaf 50 liter en met een verschillende graad van toasting van light tot heavy.

Naast Virgin vaten is er in de whisky industrie vaak sprake van gebruikte vat. In deze vaten heeft al eerder whisky of een andere drank zoals bourbon, tequila, mescal of sherry gezeten. Dit kan de smaak van de nieuwe spirit behoorlijk beïnvloeden. Elke drank heeft zo zijn eigen smaakprofiel en dat komt ook mee in de whisky die in een dergelijk gebruikt vat rijpt. Althans, als het een goed vat is.

Voordat je nieuwe drank in een gebruikt vat stopt, moet er nog wel een en ander gecontroleerd worden.

Je moet een vat dus altijd controleren op kwaliteit. Dat wordt gedaan door te kijken, luisteren en door te ruiken. Het visuele aspect is daarbij redelijk duidelijk: heeft een vat barsten of is het vat niet meer mooi van vorm, dan is de kans groot dat dit uitgedroogd is en lekt.

Als een vat hol klinkt als je erop klopt, dan is de kans op een lek ook groot. Een vat hoort namelijk hard te klinken. Eventuele kapotte of versleten duigen dienen ook vervangen te worden. Iets waar Paulo Cardoso, mede-eigenaar van Santing Beer and Spirit Barrels, ervaring mee heeft: ‘Er zijn bij een badge (een partij vaten, red.) altijd we 5 of 6 donorvaten. Die zijn zo kapot dat je er niks mee kan, maar je kan er wel een duig uithalen en die gebruiken in een ander vat.’ Oogt en klinkt een vat goed? Dan is het tijd om te ruiken.

Een port vat moet naar port ruiken en een sherryvat naar sherry. Als een vat zuur ruikt of bijvoorbeeld het aroma van aceton of een andere nare lucht heeft, dan weet je dat het vat niet meer goed is. Het vat is dan verrot of besmet. Elke drank die er dan in komt, kan in principe zo de prullenbak in.

Santing Beer and Spirit Barrels maakt elk vat ook schoon. Dit gebeurt bijvoorbeeld met een Barriclean, die het mogelijk maakt om een vat te stomen en zo te desinfecteren en ontkalken. Naar wens komt er dan een nieuwe toasting in het vat. Vanzelfsprekend wordt een vat met een goed stopgat dop geleverd. Want het zou zonde zijn als een groot deel van de whisky dan weer via een open stopgat verdwijnt.