Een trip naar Islay: een bedevaart naar de heilige gronden van peated whisky

Je zou er haast vergif op in kunnen nemen: elke liefhebber van rokerige whisky's wil een keer afreizen naar Islay. Dat is dan ook precies wat we gedaan hebben. Lees er alles over in dit sfeerverslag.

Een manier om zo'n reis te maken is door een vliegtuig vanuit Nederland te nemen naar Edinburgh in Schotland en een georganiseerde tour van 4 dagen te boeken.

In een mini busje word je vervolgens langs allerlei highlights gereden en kun je zelf genieten van alles om je heen en een glaasje op zijn tijd.

In iets meer dan een uur vlieg je al naar Edinburgh. Pak de tram naar het centrum en kijk je ogen uit in een mooie, maar erg toeristische stad. Neem zeker even een kijkje in een van de vele whiskyshops en bars. Een aanrader is de Whisky Trail Edinburgh aan de Royal Mile, waar behoorlijk wat interessante flessen staan en je kunt proeven van bijzondere whisky’s die alleen hier te koop zijn. Denk bijvoorbeeld aan een fijne Carn Mor Ardmore van 14 jaar op STR vat gerijpt.

De trip naar Islay begint nu echt. Een bekend startpunt is het busstation bij St Andrews Square, waar allerlei trips door Schotland starten. Het reisgezelschap bestaat uit Amerikanen en Canadezen, waaruit blijkt hoe populair single malts whisky’s op dit moment daar zijn.

De reis voert door de Highlands naar het havenplaatsje Oban, waar uiteraard een bezoek aan de Oban distillery wordt gebracht. Hier vinden we nog geen geturfde whisky aan de bar, maar zachte Highland whisky’s die ons voorbereiden op het stevigere werk later deze reis.

Daarna gaat de reis verder naar de haven van Kennacraig, waar de veerboot vertrekt naar Islay. Het achteruit inparkeren op de boot is een hele ervaring.

Na iets meer dan twee uur varen wordt het donker. De verlichte distillery room van de nieuwe Port Ellen distillery is het lichtbaken om naartoe te varen.

Om op Islay te overnachten, kun je ervoor kiezen om een Bowmore cottage te boeken, waar je in de ochtend wakker wordt met uitzicht op de zee en de Bowmore Distillery. De moutige geuren vliegen al direct je neus in. De ramen van de distillery staan open, dus je kijkt zo vanaf de straat op de ontkiemende gerstvloeren.

Het is tijd om Islay te verkennen en de eerste halte is natuurlijk bij de buren van Bowmore Distillery. Als oudste distillery op Islay heeft het bedrijf een reputatie hoog te houden en dit gebeurt met mooie producten, zoals een 18-jarige Feis Isle 2023.

In deze tijd van het jaar bereidt het hele eiland zich voor op de viering van het Feis Isle 2024. Overal worden met grote potten verf de gebouwen in een vers laagje wit gezet en worden bloembakken gevuld. Er worden duizenden bezoekers verwacht.

Wist je trouwens dat niet alleen de distilleerderijen, maar bijna alle huizen op Islay wit zijn? Een van de theorieën hiervoor is dat alles vroeger zwart was van de turf, die gestookt werd om de huizen te verwarmen. Toen dat niet meer nodig was, wilden de bewoners de huizen er lekker fris uit laten zien.

Na een fijn bezoek aan Bowmore, vervolgen we de reis naar Bruichladdich. Hier springt niet alleen het wit, maar ook haar kenmerkende kleur blauw in het oog. Na een snel bezoek aan het bezoekerscentrum en een blik op de zeeotters in de baai, gaan we verder naar Kilchoman.

Bij deze jonge distilleerderij zijn al veel mooie producten ontwikkeld. Zo kun je nu ook proeven van de 100% Islay versie, die geheel is samengesteld uit ingrediënten geproduceerd op Islay. Ook de nieuwe Cask strength versie is te proeven. Aan de bar betaal je slechts 1,5 pond voor een dram, dus het is zeker de moeite waard om te proberen.

Als laatste staat vandaag de Bunnahabhain Distillery op het programma, aan de noordkust van het eiland. Hier heb je een prachtig zicht op de bergen van het nabijgelegen eiland Jura. Als je geluk hebt, kun je hier zelfs walvissen en dolfijnen spotten. In de bar proeven we wat unieke whisky’s van Bunnahabhain, zoals de Banyuls 2013 en The Coterie Amarone.

Terug naar Bowmore voert de route over smalle weggetjes, waar je onderweg schapenkuddes en herten kunt zien. Vergeet daarbij niet het tegemoetkomende verkeer te groeten met de typerende Islay wave. Een subtiele golfbeweging met de vingers met de hand nog aan het stuur. De wave stamt uit de tijd dat er hier nog niet zoveel auto’s rondreden en iedereen op het eiland elkaar kende.

Deze dag staat in het teken van de 3 knallers van distilleerderijen, die gezellig naast elkaar aan de zuidkant van het eiland liggen. De eerste stop is bij Ardbeg, inmiddels bekend om haar extravagante etiketten en smaakexperimenten.

Ook de distilleerderij zelf is kleurrijk en geeft een gezellige en energieke vibe. Tijdens de rondleiding is de beste werkplek ter wereld te zien. In de distillery room staat een bureautje naast de spirit safe, met daarnaast een groot kantelraam van zo’n 7 meter breed dat volledig open kan. Een fantastisch uitzicht op de zee aan de ene kant en de stills aan de andere kant.

In de bar kun je de nieuwe Ardbeg Spectacular proeven. Die smaakt inderdaad spectaculair, als een circus in je mond, met zijn op portvaten gerijpte spirit.

De volgende halte is bij de directe buren: Lagavulin. Waar het bij Ardbeg allemaal kleurig en extravagant is, kom je hier terecht in een klein nostalgisch bezoekerscentrum.

Laat je daardoor niet afleiden, want het gaat natuurlijk om het product dat gemaakt wordt. Je kunt meedoen aan een warehouse tour, waar je unieke whisky’s kunt proeven. Dappere bezoekers kunnen die zelf uit het vat zuigen met een whisky thief. Het kost nog aardig wat moeite om een redelijke hoeveelheid met deze tube uit het vat te zuigen.

De warehouse tasting bevat een 15 jarige Lagavulin Jazz Festival 2023 en een “perfecte” 16 jaar oude Lagavulin, op vatsterkte natuurlijk. Een onvergetelijke ervaring voor de echte liefhebber!

Even verderop aan dezelfde weg komen we aan bij Laphroaig. Hier kun je zelf turfblokken in de oven gooien om het vuur op te stoken. Aan het einde van de dag is er niets beter dan heerlijk op een bankje naar de ondergaande zon kijken met een glaasje Feis Isle 2023.

Dit is een zoete Laphroaig, die in vaten van witte port en madeira heeft gerijpt. Na een unieke dag is het daarna fijn om te chillen in je cottage in Bowmore om alle geweldige indrukken te verwerken.

Op dag 5 is het helaas alweer tijd om Islay te verlaten. De veerboot brengt je terug naar het vaste land. In de haven van Port Ellen ligt naast de veerboot soms ook nog wat Nederlandse glorie in de vorm van de driemaster de Flying Dutchman.

De Amerikanen van de tour wanen zich daarbij even op een filmset, omdat ze nog nooit een klassiek zeilschip met bemanning in de hoogste ra in het echt hebben gezien.

Zelfs de veerboot wordt vandaag driftig beschilderd om er goed uit te zien voor het eilandfeest dat binnenkort losbarst.

Via Loch Lomond voert de reis dan terug naar Edinburgh, waar je na de lange rit even kunt uitpuffen bij de Scotch Malt Whisky Society. Als je geen lid bent, kun je soms toch naar binnen om in de eerste bar een poging te doen om na ontcijfering van hun codes het gewenste glas op tafel te krijgen.

Als er nog wat uurtjes over zijn voordat het vliegtuig gaat, kun je een bezoek brengen aan de nieuwe Holyrood Distillery aan de voet van Arthur’s Seat. Daar is recent de eerste single cask whisky uitgebracht, die je in de bar kunt proeven zolang de voorraad strekt.

Het is met zijn 4 jaar een behoorlijk volwassen whisky met vanille en appel in de smaak. Ondanks het alcoholpercentage van 60% is hij verrassend makkelijk te drinken en is dit een waardige afsluiting van de reis.

Na een intensieve kleine week kun je weer terugvliegen naar ons klompenland en alvast in jezelf mompelen: Islay, I’ll be back.