In een oud fort kon afgelopen weekend flink wat whisky geproefd worden. Wij waren erbij en legden liefhebbers van de godendrank het vuur aan de schenen met een unieke quiz. Hoe is het met de kennis van Nederlandse whisky?

Tijdens het Whisky in het Fort 2024 festival in Fort Sabina waren dit jaar ruim twintig standhouders aanwezig met hun levenswater. Drank van over de hele wereld was er te proeven. Denk aan Schotland, België, Denemarken en de Verenigde Staten. Ook Nederland was goed vertegenwoordigd met stands van Zuidam Distillers en Distilleerderij Horstman.

Bij deze laatste stand werd de kennis van het Nederlandse whiskylandschap door Whisky Monkeys getest. De prijs was een dram van de oudste whisky van Nederland, maar welke is dat eigenlijk?

Rond de klok van half een lopen whiskyliefhebbers al vol interesse in de bunkers van Fort Sabina. Johan Horstman, meesterdistilleerder bij Distilleerderij Horstman heeft zijn beste humeur bij zich en spreekt vol passie over zijn producten.

Naast de stand spreken we de een tweetal liefhebbers die in ‘het Nederlandse hoekje’ lopen aan. Het zijn Arjan Luijten (56) en Tomas Littooij (58).

We leggen ze de spelregels uit: er zijn 10 vragen en bij 7 juiste antwoorden, hoeft er niet bijbetaald te worden voor de Horstman 28 jaar oude single malt whisky, die normaal 10 muntjes kost. Daar heeft het duo wel oren naar en ze besluiten samen deel te nemen.

De eerste vraag die we ze stellen is: Wat is de oudste whisky van Nederland? Is dat de Moonshine whisky van Horstman, de 28-jarige single malt van dezelfde distilleerderij, een nog oudere expressie van Zuidam Distillers of een 30 jaar oude Frysk Hynder?

Een inkoppertje, gezien Luijten en Littooij net een uitgebreid gesprek met de distilleerder hebben gehad. De vragen volgen elkaar in rap tempo op en halverwege de lijst is er slechts één fout antwoord gegeven.

De liefhebbers vermaken zich duidelijk met de quiz en geven snel en zonder twijfelen antwoord. Toch is er even een momentje van overleg nodig bij de vraag welke Nederlandse whisky alles met vermouth vaten doet? Het uiteindelijke antwoord is Wiskie van Gerlachus, maar helaas is dat fout. Het goede antwoord is namelijk Willem's Whisky.

De heren ronden de quiz met de hakken over de sloot af en halen trots hun dram op bij Horstman. Na een slokje proeven, moet het gezegd worden door Luijten: ‘Die quiz was best moeilijk’. Maar de beloning is er dan ook naar, want van de Nederlandse single malt is hij flink onder de indruk.

Even later besluiten Sietze Boersma (66) en Niels Westbroek (42) deel te nemen aan de Nederlandse whiskyquiz van Whisky Monkeys. De mannen doorlopen de vragen met wisselend succes en moeten lachen bij de vraag welke whiskynaam niks met dieren te maken heeft.

Het antwoord op deze vraag is natuurlijk niet Vink Whisky, De IJsvogel of Frysk Hynder, maar moet Mwórveld zijn. Deze distilleerderij is namelijk naar een plaatsnaam vernoemd. Bij de vraag welke distilleerder geen fan van cask strength is, lopen ze tegen de lamp. Dit is namelijk de eigenaar stand waar we te gast zijn: Johan Horstman.

De eindscore valt precies gelijk met de voorgaande deelnemers: 7 van de 10 antwoorden goed. Goed genoeg voor een dram van de 28 jaar oude Horstman whisky die Boersma en Westbroek met een grote glimlach proeven.

Er volgt een schouderklopje voor de meesterdistilleerder en de woorden ‘chapeau’.

Vervolgens krijgen we een bekend duo voor ons. Het zijn Marit Bennis (55) en Ard Zaal (50). We hebben ze al eerder tijdens het festival gesproken en nu zoeken ze ons enthousiast op voor de quiz.

Nog voordat we de eerste vraag afvuren, duikt er een uitdager op die het graag tegen Bennis en Zaal op wil nemen. Het is Danny de Vette (30) die duidelijk een competitie niet schuwt. De quiz verandert ineens in een whiskybattle die er meteen heftig aan toe gaat. Na een gezamenlijk goed antwoord slipt er een foutje in bij Bennis en Zaal en neemt de Vette de leiding.

Daarna gaan beide teams de fout in met de vraag welke distilleerderij dit jaar een eerbetoon aan gesneuvelde soldaten uitbracht. Dit niet Jan Beek, zoals tijdens de eerder afgenomen quizzen telkens gedacht is. De andere opties die deelnemers als antwoord hebben zijn Horstman, Zuidam of Drumlin Distillery. Er wordt unaniem gekozen voor Horstman, maar dat is helaas fout. Het is namelijk Drumlin Distillery met de B17-G ‘Our Baby’.

De nek aan nek race krijgt nog een extra wending als ineens Guus Waas (37) opduikt die de Vette gaat steunen. Hij is met zijn vrouw Aranka Waas (31) die als schaduwteam besluit deel te nemen, al staat daar geen beloning tegenover.

De teams stoken het vuur stevig op en dagen elkaar uit om als eerste antwoord te geven. De quiz blijkt flink wat uitdagende vragen te hebben, al is de Vette bij sommige vragen heel snel uit zijn antwoord.

Bij de vraag welke stokerij in Nederland niet meer bestaat hoeft hij niet na te denken. Dat is niet Dubhglas zoals Bennis en Zaal denken, maar Eaglesburn. Andersom weten Bennis en Zaal weer een beetje in te lopen met een juist antwoord rondom de vermouth vaten. Na lang overwegen en antwoorden wegstrepen vertellen zij wél dat dit Willem’s Whisky moet zijn.

De groep liefhebbers is ontzettend fanatiek en legt zelfs ondergetekende even het vuur aan de schoenen. Na een ongelooflijk intense strijd, komen alle teams met een gelijke score over de eindstreep.

Nu de competitie voorbij is, is het tijd voor een groepsfoto met de distilleerder en natuurlijk die welverdiende dram. Bennis, die eerder op de dag aangaf dat ze bij lange na niet alles lekker vindt, vertelt ons dat ze van deze Nederlandse single malt wel kan genieten: ‘Als hij niet lekker was, had ik het ook meteen gezegd, maar hij is echt heel zacht en lekker.’